Όταν η Άνγκελα Μέκρελ δηλώνει ότι κάτι πρέπει να αποτελεί προτεραιότητα στην ευρωζώνη, η πολιτική μηχανή της περιοχής ανεβάζει ταχύτητα. Κατά τη διάρκεια των τελευταίων δύο μηνών, η καγκελάριος της Γερμανίας έχει συνειδητοποιήσει τους κινδύνους από την εξαιρετικά υψηλή ανεργία των νέων στη νότια Ευρώπη.
Ο πρωταθλητής της δημοσιονομικής λιτότητας έχει αρχίσει να επαναλαμβάνει όσα υποστηρίζουν οι ομόλογοί της στην Ισπανία, την Ελλάδα και την Ιταλία, δηλώνοντας ότι η ανεργία των νέων είναι το πιο πιεστικό πρόβλημα της Ευρώπης, κινδυνεύοντας να υπάρξει μια «χαμένη γενιά», αν δεν ληφθούν μέτρα. Ως αποτέλεσμα υπήρξε ένα ξέσπασμα από συναντήσεις και προγράμματα για να βοηθήσουν τους άνεργους νέους της ηπείρου.
Οι ηγέτες της Ευρώπης έχουν υποσχεθεί μια «εγγύηση για τη νεολαία», βάσει της οποίας κάθε νέος Ευρωπαίος έχει μια θέση εργασίας, μαθητείας ή θέση στην τριτοβάθμια εκπαίδευση εντός τεσσάρων μηνών από την στιγμή που μένει άνεργος ή εγκαταλείπει την επίσημη εκπαίδευση. Έχουν δεσμεύσει 8 δις ευρώ για τις περισσότερο πληγείσες χώρες κατά τα επόμενα δύο χρόνια. Η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων θα βοηθήσει τις μικρές επιχειρήσεις και θα εκπαιδεύσει τους νέους, ενώ ορισμένα ευρωπαϊκά «διαρθρωτικά ταμεία» είναι προς αναδιάταξη για να βοηθήσουν τους νέους. Μια ενισχυμένη έκδοση του προγράμματος Erasmus της ΕΕ, το οποίο ενθαρρύνει τις σπουδές στο εξωτερικό, θα βοηθήσει περισσότερους ανθρώπους να περνούν τα σύνορα προκειμένου να εκπαιδευτούν και να μαθητεύσουν.
Οι προτάσεις αυτές ακούγονται καλές σαν ατάκες, χωρίς να ανησυχούν ιδιαίτερα τους εμπόλεμους ηγέτες της νότιας Ευρώπης, ή ακόμη και την Μέρκελ δύο μήνες πριν από τις εκλογές. Όμως, στην πράξη, είναι πιθανό να απογοητεύσουν. Υποφέρουν από τις ίδιες αδυναμίες που μαστίζουν την απάντηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην κρίση κατά τη διάρκεια των τριών τελευταίων ετών: έλλειψη τόλμης, ελλιπής ανάλυση του προβλήματος και υπερβολική πίστη στην αντιγραφή των γερμανικών πολιτικών.
Η αδυναμία σε αριθμούς
Οι προτάσεις αυτές ακούγονται καλές σαν ατάκες, χωρίς να ανησυχούν ιδιαίτερα τους εμπόλεμους ηγέτες της νότιας Ευρώπης, ή ακόμη και την Μέρκελ δύο μήνες πριν από τις εκλογές. Όμως, στην πράξη, είναι πιθανό να απογοητεύσουν. Υποφέρουν από τις ίδιες αδυναμίες που μαστίζουν την απάντηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην κρίση κατά τη διάρκεια των τριών τελευταίων ετών: έλλειψη τόλμης, ελλιπής ανάλυση του προβλήματος και υπερβολική πίστη στην αντιγραφή των γερμανικών πολιτικών.
Η αδυναμία σε αριθμούς
Η έλλειψη τόλμης είναι προφανής, μόλις κοιτάξει κάποιος προσεκτικά τους αριθμούς. Σχεδόν 8 εκατομμύρια νέοι Ευρωπαίοι δεν έχουν εργασία, εκπαίδευση ή κατάρτιση: ένας στους επτά. Στην Ιταλία και την Ισπανία, η αναλογία είναι ένας στους πέντε. Και στην Ελλάδα είναι πάνω από ένας στους τέσσερις.
Σε σύγκριση με την κλίμακα του προβλήματος, τα κεφάλαια που προσφέρονται είναι ελάχιστα. Η δέσμευση των 8 δις ευρώ για δύο χρόνια είναι ισοδυναμεί με λιγότερο από το 0,1% του ΑΕΠ ετησίως για τις επιλέξιμες χώρες, ή 850 ευρώ ετησίως για κάθε νέο Ευρωπαίο σε εκείνες τις χώρες που δεν έχει ούτε δουλειά, ούτε κατάρτιση, ούτε εκπαίδευση. Αν προσθέστε τα διαρθρωτικά ταμεία και τις δυνατότητες δανεισμού από την ΕΤΕπ το ποσό είναι μεγαλύτερο, αλλά εξακολουθεί να είναι μικρό σε σχέση με τον σφιχτό προϋπολογισμό στις περισσότερες χώρες και σίγουρα δεν θα πληρώσει τις τεράστιες επεκτάσεις στα προγράμματα κατάρτισης ή μαθητείας.
Η κατάρτιση και η μαθητεία είναι μια καλή ιδέα, αλλά θα συμβάλουν ελάχιστα στο να βοηθήσουν τους νέους ανέργους της Ευρώπης, εκτός εάν οι κυβερνήσεις επιτύχουν επίσης την προώθηση της ανάπτυξης. Ο κύριος λόγος που η ανεργία των νέων έχει αυξηθεί στη νότια Ευρώπη είναι το βάθος της ύφεσης στις χώρες αυτές. Με την πάροδο του χρόνου, η κυκλική ανεργία μπορεί να εδραιωθεί. Όπως καθιστά σαφές στη νέα του Πρόβλεψη για την Απασχόληση, οι νέοι έχουν πληγεί σκληρότερα από ό,τι οι ηλικιωμένοι. Το πρόβλημα θα επιδεινωθεί, καθώς μια γενιά αδυνατεί να αποκτήσει δεξιότητες. Τα προγράμματα μαθητείας μπορεί να βοηθήσουν στο περιθώριο, κάνοντας τους νέους πιο απασχολήσιμους, αλλά δεν θα αντικαταστήσουν την οικονομική ανάκαμψη. Οι προοπτικές για αυτήν την δυνητικά «χαμένη» γενιά δεν θα βελτιωθούν μέχρι η ευρωπαϊκή οικονομία να πάει καλύτερα.
Ένα τρίτο πρόβλημα είναι η αφέλεια στην ερμηνεία της επιτυχίας της Γερμανίας. Η Γερμανία έχει ένα μακροχρόνιο σύστημα μαθητείας και επαγγελματικής κατάρτισης. Έχει επίσης το χαμηλότερο ποσοστό ανεργίας των νέων στην Ευρώπη. Αλλά θα ήταν λάθος να συμπεράνουμε ότι το πρώτο προκάλεσε το τελευταίο. Η Γερμανία είχε μαθητευόμενους και επαγγελματική εκπαίδευση όταν ήταν ο «ασθενής της Ευρώπης», με ποσοστό ανεργίας των νέων άνω του 15% το 2005. Και δεν είναι εύκολο ένα σύστημα τόσο στενά συνδεδεμένο με την ιδιόμορφη δομή των επιχειρήσεων της Γερμανίας, με έμφαση στην κατασκευή, να εξαχθεί.
Η μεγαλύτερη έμφαση στην επαγγελματική κατάρτιση θα πρέπει να είναι μέρος του «οπλοστασίου» κάθε χώρας ενάντια στην ανεργία των νέων, αλλά στη Νότια Ευρώπη άλλες πολιτικές θα αποφέρουν αποτελέσματα πιο γρήγορα. Στην κορυφή της λίστας είναι η μεγαλύτερη απελευθέρωση των νόμων του εργατικού δικαίου για τους μόνιμους εργαζομένους, έτσι ώστε το χάσμα μεταξύ τους και των προσωρινών να μειωθεί. Η Ισπανία και η Ελλάδα έχουν σημειώσει κάποια πρόοδο, αλλά χρειάζονται περισσότερα: μια πιο ευέλικτη και λιγότερο κατακερματισμένη αγορά εργασίας θα ενθαρρύνει τις επιχειρήσεις να προσλάβουν περισσότερους εργαζομένους και θα δώσει στους νέους καλύτερες ευκαιρίες. Ένας άλλος τρόπος για την ενθάρρυνση της απασχόλησης των νέων είναι να μειώσουν τους φόρους των μισθωτών υπηρεσιών τους, όπως μόλις έκανε η Ιταλία.
Η στρατηγική της Ευρώπης για την αντιμετώπιση της ανεργίας των νέων περιλαμβάνει μια σειρά από χρήσιμες, αλλά μικρές πρωτοβουλίες. Χάρη στην Μέρκελ, συμβαίνουν περισσότερα. Αλλά δεν είναι αρκετά. Η επίλυση του «πιο πιεστικού» προβλήματος της Ευρώπης απαιτεί μια πιο τολμηρή προσέγγιση για την τόνωση της ανάπτυξης στη νότια Ευρώπη, καθώς και περισσότερα χρήματα για να βοηθήσει τους νότιους να αναδιοργανώσουν τις αγορές εργασίας τους. Η λίστα των πραγμάτων που πρέπει να κάνει η ευρωζώνη, από την πιο ήπια λιτότητα για μια ταχύτερη πρόοδο ως την τραπεζική ένωση, είναι τόσο γνωστή όσο και η επιφυλακτικότητα της Μέρκελ γι’ αυτήν. Αλλά πρέπει να γίνει. Διαφορετικά, η «εγγύηση για τη νεολαία» θα είναι μια κούφια υπόσχεση.
Σε σύγκριση με την κλίμακα του προβλήματος, τα κεφάλαια που προσφέρονται είναι ελάχιστα. Η δέσμευση των 8 δις ευρώ για δύο χρόνια είναι ισοδυναμεί με λιγότερο από το 0,1% του ΑΕΠ ετησίως για τις επιλέξιμες χώρες, ή 850 ευρώ ετησίως για κάθε νέο Ευρωπαίο σε εκείνες τις χώρες που δεν έχει ούτε δουλειά, ούτε κατάρτιση, ούτε εκπαίδευση. Αν προσθέστε τα διαρθρωτικά ταμεία και τις δυνατότητες δανεισμού από την ΕΤΕπ το ποσό είναι μεγαλύτερο, αλλά εξακολουθεί να είναι μικρό σε σχέση με τον σφιχτό προϋπολογισμό στις περισσότερες χώρες και σίγουρα δεν θα πληρώσει τις τεράστιες επεκτάσεις στα προγράμματα κατάρτισης ή μαθητείας.
Η κατάρτιση και η μαθητεία είναι μια καλή ιδέα, αλλά θα συμβάλουν ελάχιστα στο να βοηθήσουν τους νέους ανέργους της Ευρώπης, εκτός εάν οι κυβερνήσεις επιτύχουν επίσης την προώθηση της ανάπτυξης. Ο κύριος λόγος που η ανεργία των νέων έχει αυξηθεί στη νότια Ευρώπη είναι το βάθος της ύφεσης στις χώρες αυτές. Με την πάροδο του χρόνου, η κυκλική ανεργία μπορεί να εδραιωθεί. Όπως καθιστά σαφές στη νέα του Πρόβλεψη για την Απασχόληση, οι νέοι έχουν πληγεί σκληρότερα από ό,τι οι ηλικιωμένοι. Το πρόβλημα θα επιδεινωθεί, καθώς μια γενιά αδυνατεί να αποκτήσει δεξιότητες. Τα προγράμματα μαθητείας μπορεί να βοηθήσουν στο περιθώριο, κάνοντας τους νέους πιο απασχολήσιμους, αλλά δεν θα αντικαταστήσουν την οικονομική ανάκαμψη. Οι προοπτικές για αυτήν την δυνητικά «χαμένη» γενιά δεν θα βελτιωθούν μέχρι η ευρωπαϊκή οικονομία να πάει καλύτερα.
Ένα τρίτο πρόβλημα είναι η αφέλεια στην ερμηνεία της επιτυχίας της Γερμανίας. Η Γερμανία έχει ένα μακροχρόνιο σύστημα μαθητείας και επαγγελματικής κατάρτισης. Έχει επίσης το χαμηλότερο ποσοστό ανεργίας των νέων στην Ευρώπη. Αλλά θα ήταν λάθος να συμπεράνουμε ότι το πρώτο προκάλεσε το τελευταίο. Η Γερμανία είχε μαθητευόμενους και επαγγελματική εκπαίδευση όταν ήταν ο «ασθενής της Ευρώπης», με ποσοστό ανεργίας των νέων άνω του 15% το 2005. Και δεν είναι εύκολο ένα σύστημα τόσο στενά συνδεδεμένο με την ιδιόμορφη δομή των επιχειρήσεων της Γερμανίας, με έμφαση στην κατασκευή, να εξαχθεί.
Η μεγαλύτερη έμφαση στην επαγγελματική κατάρτιση θα πρέπει να είναι μέρος του «οπλοστασίου» κάθε χώρας ενάντια στην ανεργία των νέων, αλλά στη Νότια Ευρώπη άλλες πολιτικές θα αποφέρουν αποτελέσματα πιο γρήγορα. Στην κορυφή της λίστας είναι η μεγαλύτερη απελευθέρωση των νόμων του εργατικού δικαίου για τους μόνιμους εργαζομένους, έτσι ώστε το χάσμα μεταξύ τους και των προσωρινών να μειωθεί. Η Ισπανία και η Ελλάδα έχουν σημειώσει κάποια πρόοδο, αλλά χρειάζονται περισσότερα: μια πιο ευέλικτη και λιγότερο κατακερματισμένη αγορά εργασίας θα ενθαρρύνει τις επιχειρήσεις να προσλάβουν περισσότερους εργαζομένους και θα δώσει στους νέους καλύτερες ευκαιρίες. Ένας άλλος τρόπος για την ενθάρρυνση της απασχόλησης των νέων είναι να μειώσουν τους φόρους των μισθωτών υπηρεσιών τους, όπως μόλις έκανε η Ιταλία.
Η στρατηγική της Ευρώπης για την αντιμετώπιση της ανεργίας των νέων περιλαμβάνει μια σειρά από χρήσιμες, αλλά μικρές πρωτοβουλίες. Χάρη στην Μέρκελ, συμβαίνουν περισσότερα. Αλλά δεν είναι αρκετά. Η επίλυση του «πιο πιεστικού» προβλήματος της Ευρώπης απαιτεί μια πιο τολμηρή προσέγγιση για την τόνωση της ανάπτυξης στη νότια Ευρώπη, καθώς και περισσότερα χρήματα για να βοηθήσει τους νότιους να αναδιοργανώσουν τις αγορές εργασίας τους. Η λίστα των πραγμάτων που πρέπει να κάνει η ευρωζώνη, από την πιο ήπια λιτότητα για μια ταχύτερη πρόοδο ως την τραπεζική ένωση, είναι τόσο γνωστή όσο και η επιφυλακτικότητα της Μέρκελ γι’ αυτήν. Αλλά πρέπει να γίνει. Διαφορετικά, η «εγγύηση για τη νεολαία» θα είναι μια κούφια υπόσχεση.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου