Από το 2002, οι υγιείς οικονομικές πολιτικές της Τουρκίας την κατέστησαν μέλος της G20 και την μετέτρεψαν σε μια κοινωνία πλειοψηφίας της μεσαίας τάξης, για πρώτη φορά στην ιστορία της. Ωστόσο, οι τεράστιες διαδηλώσεις αυτής της εβδομάδας δείχνουν ότι το κυβερνών Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης, που είναι γνωστό ως AKP, έχει γίνει θύμα της ίδιας του της επιτυχίας, σχολιάζει ο καθηγητής Πολιτικών Επιστημών Soner Çağaptay.
Πράγματι, η μεσαία τάξη που το κόμμα έχει δημιουργήσει έχει δεσμευτεί για τις ατομικές ελευθερίες – και προκαλεί πλέον τον τρόπο
διακυβέρνησης και πολιτικής κυριαρχία του ΑΚΡ. Φοιτητές κολλεγίων, που προέρχονται κυρίως από τη μεσαία τάξη και θεωρούνταν απολιτίκ εμφανίστηκαν ως η οργανωτική δύναμη των διαδηλώσεων. Έστησαν αυτοσχέδιες κλινικές, παρείχαν νομικές συμβουλές σε διαδηλωτές που συνελήφθησαν και δημιούργησαν τηλεφωνικές γραμμές βοήθειας για τους τραυματίες. Η συμμετοχή τους προσφέρει μια πρώιμη γεύση για το μέλλον της Τουρκίας: αυτοί οι φοιτητές ήταν μόλις στο δημοτικό σχολείο όταν το ΑΚΡ ανέλαβε τα καθήκοντά του το 2002 και δεν έχουν δει άλλο κόμμα. Θέλουν οι φωνές τους να ακουστούν – μαζί με τους περιβαλλοντολόγους, τους υπερεθνικιστές, τις ομάδες για τα δικαιώματα των γκέι, τα μέλη της κοινότητας των Αλεβιτών, τους Κούρδους αυτονομιστές και τους κοσμικούς φιλελεύθερους που έχουν βγει στους δρόμους. Αυτοί οι απίθανοι σύντροφοι απέρριψαν όλοι το καταπιεστικό πολιτικό ύφος του ΑΚΡ.Πράγματι, η μεσαία τάξη που το κόμμα έχει δημιουργήσει έχει δεσμευτεί για τις ατομικές ελευθερίες – και προκαλεί πλέον τον τρόπο
Όλα αυτά δείχνουν ότι η θεωρία του εκσυγχρονισμού – η ιδέα ότι η οικονομική ανάπτυξη οδηγεί σε περισσότερη δημοκρατία – βρίσκεται στη διαδικασία απόδειξής της στην Τουρκία. Πράγματι, καθώς οι χώρες αποκτούν μεσαία τάξη, τείνουν να γίνονται μη αναστρέψιμα ποικιλόμορφες και δημοκρατικές, αναπτύσσοντας το θεμέλιο για τη δημοκρατική διακυβέρνηση, συμπεριλαμβανομένης της συναινετικής πολιτικής και του σεβασμού των ατομικών και μειονοτικών δικαιωμάτων.
Οι συγκρούσεις αυτής της εβδομάδας έχουν παρουσιάσει ένα θεμελιώδες χάσμα μεταξύ αυτού του δημοκρατικού οράματος και του ύφους της ηγεσίας του κυβερνώντος κόμματος. Το AKP και ο ηγέτης του, ο Πρωθυπουργός Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, έχουν ερμηνεύσει η δημοκρατία απλώς ως πλειοψηφισμό –εξουσία από και για την πλειοψηφία, άσχετα με το πόσο περιορισμένη, με ελάχιστη προσοχή στην επίτευξη συναίνεσης. Ο κ. Ερντογάν πιστεύει ότι οι ηγέτες, μόλις εκλεγούν, δεν χρειάζεται να ανησυχούν για τις αντίθετες απόψεις. Κατά τη διάρκεια των διαδηλώσεων, ο ίδιος απέρριψε τη νομιμότητα των διαδηλωτών , υποστηρίζοντας ότι «η βούληση του λαού εκδηλώνεται στην κάλπη».
Ο κ. Ερντογάν είναι ένας δημοκράτης μόνο υπό την έννοια ότι πιστεύει στην ηγεσία μέσω ευρέως εκλεγμένης κυβέρνησης. Οι μισοί Τούρκοι υποστηρίζουν το ΑΚΡ, αλλά οι άλλοι μισοί όχι. Ωστόσο, με αυτή τη νοοτροπία, ο κ. Ερντογάν έχει ωθήσει την επαναδημιουργία της Τουρκίας βάσει της δικής του εικόνας: καπιταλιστική και συντηρητική, ενώ παράλληλα απορρίπτοντας τις αντίθετες απόψεις. Έχει αποδεχθεί την ελεύθερη αγορά, ιδιωτικοποιώντας επιτυχώς τις ετοιμοθάνατες εταιρείες του δημοσίου τομέα. Την ίδια στιγμή, η κυβέρνησή του έχει προωθήσει μια κοινωνικά συντηρητική, βασισμένη στις αξίες της οικογένειας ατζέντα, που περικλείεται στην συμβολική έκκλησή του κάθε γυναίκα να έχει τουλάχιστον τρία παιδιά.
Για αρκετά χρόνια, η εικόνα του κ. Ερντογάν ως «ισχυρού άνδρα με ισχυρές οικογενειακές αξίες» λειτούργησε. Του απέφερε δύο διαδοχικές εκλογικές νίκες μετά το 2002, με ένα αυξανόμενο ποσοστό ψήφων κάθε φορά. Αλλά, καθώς η Τουρκία ευημερούσε, περισσότεροι Τούρκοι ξέφυγαν από τη φτώχεια κατά την τελευταία δεκαετία από ό,τι ποτέ πριν. Πρόσφατα, όμως, το AΚΡ έχει αντιμετωπίσει σοβαρή δημόσια αντίθεση με ορισμένα από τα έργα του, συμπεριλαμβανομένης της νομοθεσίας που περιορίζει την πώληση αλκοόλ, καθώς και τον καταλύτη για τις διαδηλώσεις: το σχέδιό του να ξεριζώσουν εκατοντάδες δέντρα και να μετατρέψουν ένα πάρκο δίπλα στην μεγαλύτερη πλατεία της Κωνσταντινούπολης σε εμπορικό κέντρο. Ωστόσο, και στις δύο περιπτώσεις η ηγεσία του AKP απλά προχώρησε. Γι ‘αυτούς, οι σαρωτικές αντίθετες φωνές ήταν απλά κάτι το συνηθισμένο.
Για αρκετά χρόνια, η εικόνα του κ. Ερντογάν ως «ισχυρού άνδρα με ισχυρές οικογενειακές αξίες» λειτούργησε. Του απέφερε δύο διαδοχικές εκλογικές νίκες μετά το 2002, με ένα αυξανόμενο ποσοστό ψήφων κάθε φορά. Αλλά, καθώς η Τουρκία ευημερούσε, περισσότεροι Τούρκοι ξέφυγαν από τη φτώχεια κατά την τελευταία δεκαετία από ό,τι ποτέ πριν. Πρόσφατα, όμως, το AΚΡ έχει αντιμετωπίσει σοβαρή δημόσια αντίθεση με ορισμένα από τα έργα του, συμπεριλαμβανομένης της νομοθεσίας που περιορίζει την πώληση αλκοόλ, καθώς και τον καταλύτη για τις διαδηλώσεις: το σχέδιό του να ξεριζώσουν εκατοντάδες δέντρα και να μετατρέψουν ένα πάρκο δίπλα στην μεγαλύτερη πλατεία της Κωνσταντινούπολης σε εμπορικό κέντρο. Ωστόσο, και στις δύο περιπτώσεις η ηγεσία του AKP απλά προχώρησε. Γι ‘αυτούς, οι σαρωτικές αντίθετες φωνές ήταν απλά κάτι το συνηθισμένο.
Ο κ. Ερντογάν απέτυχε να συνειδητοποιήσει ότι έχει να κάνει με μια νέα Τουρκία. Ήταν ήδη έκπληξη το γεγονός ότι μια καθιστική περιβαλλοντολογική διαμαρτυρία διοργανώθηκε στο κέντρο της Κωνσταντινούπολης για να σωθεί ένα πάρκο της πόλης. Ακόμη πιο περίεργο ήταν το γεγονός ότι, όταν η αστυνομία κινήθηκε για να τους πατάξει, δεκάδες χιλιάδες πολίτες της μεσαίας τάξης ξεχύθηκαν στους δρόμους στη μέση της νύχτας.
Από τότε, οι διαδηλώσεις έχουν εξαπλωθεί σε όλη τη χώρα βαθιά μέσα στην Ανατολία, ακολουθώντας τα χνάρια της αυξανόμενης αστικής τάξης της χώρας, η οποία δεν βρίσκεται πλέον μόνο στα ιστορικά κοσμοπολίτικα παραθαλάσσια κέντρα όπως η Κωνσταντινούπολη και η Σμύρνη, αλλά και σε επαρχιακές πόλεις όπως το Γκαζιαντέπ και η Μαλάτεια, όπου το εμπόριο με τις γειτονικές χώρες όπως το Ιράκ και το Ιράν έφερε πρωτόγνωρο πλούτο. Η εθνική λαϊκή αντίδραση υποδηλώνει τη γέννηση μιας νέας Τουρκίας που καλλιεργεί τα ατομικά δικαιώματα και τα εφόδια της ζωής της μεσαίας τάξης.
Ακόμα και οι σύμμαχοι και υποστηρικτές του κ. Ερντογάν, συμπεριλαμβανομένου του κινήματος Γκιουλέν, ενός ισχυρού λαϊκού δικτύου που μέχρι πρόσφατα υποστήριζε το ΑΚΡ, έδειξε κάποια υποστήριξη στις διαδηλώσεις και δημοσίευσε μια σειρά από άρθρα στα έντυπά του που επικρίνουν το κυβερνόν κόμμα. Η νέα μεσαία τάξη που έχει κατασκευάσει το ΑΚΡ λέει στην κυβέρνησή της ότι η δημοκρατία δεν είναι μόνο η νίκη στις εκλογές. Είναι επίσης και η οικοδόμηση συναίνεσης. Και λένε στον κ. Ερντογάν ότι, παρότι μπορεί να τον ψήφισαν, δεν υποστηρίζουν απαραίτητα όλες τις πολιτικές του.
Αυτά είναι καλά νέα για το μέλλον της Τουρκίας. Η χώρα έχει περάσει ένα όριο – έχει πολύ μεσαία τάξη και είναι πολύ πολυποίκιλη για να υπάρχει υπό μια δημοκρατία για κάθε περίσταση. Και το AΚΡ θα πρέπει να ακούσει τις αντίθετες απόψεις, αν και παραμένει το πιο δημοφιλές κόμμα στη χώρα. Η Τουρκία έχει γίνει η πρώτη κοινωνία με μουσουλμανική πλειοψηφία στην ιστορία που έχει και πλειοψηφία της μεσαίας τάξης. Τώρα μπορεί να γίνει η πρώτη εδραιωμένη δημοκρατία μεταξύ όλων των μουσουλμανικών χωρών, εάν ο κ. Ερντογάν αρχίσει να σέβεται τη βούληση του λαού του.
Από τότε, οι διαδηλώσεις έχουν εξαπλωθεί σε όλη τη χώρα βαθιά μέσα στην Ανατολία, ακολουθώντας τα χνάρια της αυξανόμενης αστικής τάξης της χώρας, η οποία δεν βρίσκεται πλέον μόνο στα ιστορικά κοσμοπολίτικα παραθαλάσσια κέντρα όπως η Κωνσταντινούπολη και η Σμύρνη, αλλά και σε επαρχιακές πόλεις όπως το Γκαζιαντέπ και η Μαλάτεια, όπου το εμπόριο με τις γειτονικές χώρες όπως το Ιράκ και το Ιράν έφερε πρωτόγνωρο πλούτο. Η εθνική λαϊκή αντίδραση υποδηλώνει τη γέννηση μιας νέας Τουρκίας που καλλιεργεί τα ατομικά δικαιώματα και τα εφόδια της ζωής της μεσαίας τάξης.
Ακόμα και οι σύμμαχοι και υποστηρικτές του κ. Ερντογάν, συμπεριλαμβανομένου του κινήματος Γκιουλέν, ενός ισχυρού λαϊκού δικτύου που μέχρι πρόσφατα υποστήριζε το ΑΚΡ, έδειξε κάποια υποστήριξη στις διαδηλώσεις και δημοσίευσε μια σειρά από άρθρα στα έντυπά του που επικρίνουν το κυβερνόν κόμμα. Η νέα μεσαία τάξη που έχει κατασκευάσει το ΑΚΡ λέει στην κυβέρνησή της ότι η δημοκρατία δεν είναι μόνο η νίκη στις εκλογές. Είναι επίσης και η οικοδόμηση συναίνεσης. Και λένε στον κ. Ερντογάν ότι, παρότι μπορεί να τον ψήφισαν, δεν υποστηρίζουν απαραίτητα όλες τις πολιτικές του.
Αυτά είναι καλά νέα για το μέλλον της Τουρκίας. Η χώρα έχει περάσει ένα όριο – έχει πολύ μεσαία τάξη και είναι πολύ πολυποίκιλη για να υπάρχει υπό μια δημοκρατία για κάθε περίσταση. Και το AΚΡ θα πρέπει να ακούσει τις αντίθετες απόψεις, αν και παραμένει το πιο δημοφιλές κόμμα στη χώρα. Η Τουρκία έχει γίνει η πρώτη κοινωνία με μουσουλμανική πλειοψηφία στην ιστορία που έχει και πλειοψηφία της μεσαίας τάξης. Τώρα μπορεί να γίνει η πρώτη εδραιωμένη δημοκρατία μεταξύ όλων των μουσουλμανικών χωρών, εάν ο κ. Ερντογάν αρχίσει να σέβεται τη βούληση του λαού του.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου