ΔΑΚΕ ΠΕ Πάτρας: Οι θέσεις της για την αξιολόγηση

Δ.Α.Κ.Ε. /Π.Ε. ΠΑΤΡΑΣ                                          Πάτρα, Απρίλιος 2012       ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ 41 - ΠΑΤΡΑ                   ΤΗΛ. 6944126532 ΟΙ ΘΕΣΕΙΣ ΤΗΣ Δ.Α.Κ.Ε. Π.Ε. ΠΑΤΡΑΣ  ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ 1. ΕισαγωγικάΤο ζήτημα της αξιολόγησης είναι ένα θέμα που απασχολεί έντονα όλες τις κοινωνίες και τα εκπαιδευτικά συστήματα κάθε χώρας. Στο σύγχρονο κόσμο αποτελεί ουσιαστικό στοιχείο κάθε προσπάθειας εκσυγχρονισμού και ανάπτυξης της εκπαίδευσης, εφόσον χωρίς αυτή οι διάφορες μεταρρυθμιστικές προσπάθειες δεν κρίνονται ως προς τα αποτελέσματά τους, αλλά ως αντικείμενα πολιτικής βούλησης ή και κοινωνικού κόστους. Έτσι όπως αναπτύχθηκαν βέβαια στο παρελθόν τα συστήματα αξιολόγησης και εφαρμόστηκαν σε διάφορες χώρες είχαν στόχο να επιτελέσουν συγκεκριμένες παιδαγωγικές, κοινωνικοπολιτικές και ιδεολογικές λειτουργίες. 2. Έννοια της αξιολόγησης Αξιολόγηση είναι η διαδικασία αποτίμησης ενός πράγματος ή μιας κατάστασης. Αποτελεί συστατικό στοιχείο οποιασδήποτε ολοκληρωμένης εκπαιδευτικής διαδικασίας (προγραμματισμός - εφαρμογή - αξιολόγηση). Η αξιολόγηση διαφοροποιείται του ελέγχου, ο οποίος επικεντρώνεται αποκλειστικά στη διαπίστωση και στην επαλήθευση του αξιολογικού αντικειμένου. Με την αξιολόγηση διαπιστώνεται σε ποιο βαθμό εκπληρώνονται οι προγραμματισμένοι στόχοι, καθώς και η αποτελεσματικότητα των διαδικασιών και των μέσων που χρησιμοποιήθηκαν. Η αξιολόγηση πρέπει να λειτουργεί ως εργαλείο ανατροφοδότησης για τη βελτίωση της ποιότητας του εκπαιδευτικού συστήματος. Σύμφωνα με αυτήν παρέχονται όλα εκείνα τα στοιχεία, που είναι απαραίτητα, προκειμένου να οικοδομηθούν διορθωτικές παρεμβάσεις, αν κριθούν αναγκαίες (π.χ. η τροποποίηση της διδακτικής μεθοδολογίας, η αλλαγή των προγραμμάτων και των βιβλίων, η επιμόρφωση των εκπαιδευτικών, η βελτίωση της υλικοτεχνικής υποδομής κ.λπ.) Συνεπώς,  η αξιολόγηση πρέπει να είναι μια συνεχής παιδαγωγική διαδικασία με κυρίαρχο το διαγνωστικό, τον ανατροφοδοτικό και τον παρεμβατικό ρόλο. Πρέπει να αποτελεί το ουσιαστικό συμπλήρωμα μιας λογικής διαδικασίας, σύμφωνα με την οποία επιδιώκεται αντιστοιχία μεταξύ επιδιωκόμενων στόχων και αποτελέσματος. Δεν πρέπει να αποτελεί αυτοσκοπό, αλλά μέσο για τη βελτίωση της εκπαιδευτικής λειτουργίας. 3. Διαπιστώσεις  Τα τελευταία χρόνια έχει υιοθετηθεί διεθνώς η αυτοαξιολόγηση της σχολικής μονάδας, δηλαδή η ίδια η σχολική μονάδα αξιολογεί όλες τις παραμέτρους της εκπαιδευτικής διαδικασίας (Α.Π. υλικοτεχνική  υποδομή, βιβλία κ.λπ.) θέτοντας η ίδια τους στόχους με άμεση επιδίωξη την ανατροφοδότηση προς όφελος της εκπαιδευτικής λειτουργίας.  Η αξιολόγηση του έργου των εκπαιδευτικών παρουσιάζει ποικίλες ιδιαιτερότητες σε σχέση με την αξιολόγηση στον υπόλοιπο δημόσιο τομέα.     Η προωθούμενη αξιολόγηση, συνδεόμενη με τη βαθμολογική και μισθολογική εξέλιξη οδηγεί στον έλεγχο και στην τιμωρία.  Η χρονική στιγμή που επιλέγεται η έναρξη εφαρμογής της είναι η πλέον ακατάλληλη με δεδομένη την κατάσταση και τις περιπέτειες, που βίωσε τα δύο τελευταία χρόνια η δημόσια εκπαίδευση (ελλείψεις βιβλίων, εκπαιδευτικών, υποδομών, υποχρηματοδότηση, περικοπές αποδοχών, συμπτύξεις σχολείων, κλίμα ανασφάλειας, έλλειψη σχεδιασμού, παλινωδίες της πολιτικής ηγεσίας κ.λπ.).  Η επικέντρωση της αξιολόγησης γίνεται σε έναν μόνον παράγοντα της εκπαιδευτικής λειτουργίας (εκπαιδευτικό) και αγνοεί όλους τους υπόλοιπους, ενώ στόχος πρέπει να είναι η αξιολόγηση όλων των παραγόντων και των συντελεστών της εκπαιδευτικής διαδικασίας (ανθρώπινο δυναμικό, εκπαιδευτικό έργο, διδακτικά μέσα, αναλυτικά προγράμματα, εγχειρίδια, νομοθετικό πλαίσιο, υποδομές, κ.λπ.) με στόχο τη βελτίωση της ποιότητας της παρεχόμενης εκπαίδευσης.   Οι δηλώσεις κυβερνητικών στελεχών (Ρέππας, Διαμαντοπούλου κ.λπ.) δημιουργούν εύλογη ανησυχία για απολύσεις εκπαιδευτικών μέσω της αξιολόγησης. Δηλώσεις τέτοιου είδους υπονομεύουν τη διαδικασία και της προσδίδουν τιμωρητικά χαρακτηριστικά. Σε κάθε περίπτωση προδίδουν και τις επιταγές της τρόικας για τους εκπαιδευτικούς.  Στην Ελλάδα δεν έχει γίνει αποδεκτό κανένα πλαίσιο αξιολόγησης από την εκπαιδευτική κοινότητα, γιατί ποτέ μέχρι σήμερα δεν υπήρξε πλήρης και συστηματική ενημέρωση των εκπαιδευτικών για το τι ακριβώς είναι η αξιολόγηση, με αποτέλεσμα να φαντάζει ως δαμόκλειος σπάθη πάνω από τα κεφάλια των εκπαιδευτικών  και να παραπέμπει σε εποχές επιθεωρητισμού. Επιπλέον, αρνητικά στοιχεία αποτελούν το συγκεντρωτικό, γραφειοκρατικό και ιεραρχικό εκπαιδευτικό σύστημα της χώρας μας, η καχυποψία για την αντικειμενικότητα τέτοιων διαδικασιών και η διαχρονική αμφισβήτηση του τρόπου επιλογής των στελεχών. 4. Η θέση μας α) Η αξιολόγηση που συνδέεται με πειθαρχικά μέτρα, απλά δεν είναι αξιολόγηση, αλλά έλεγχος και είναι αποτέλεσμα επιτήρησης του εκπαιδευτικού. Καμία σχέση δεν έχει με την ανοιχτή, αναστοχαστική διαδικασία, που στοχεύει στην ανάπτυξη και βελτίωση του καθημερινού παραγόμενου έργου στο σχολείο. Στο πλαίσιο αυτό απορρίπτουμε κατηγορηματικά οποιαδήποτε μορφή «αξιολόγησης» των εκπαιδευτικών, εφόσον αυτή οδηγεί σε μισθολογικές και βαθμολογικές συνέπειες ή απολύσεις. Στεκόμαστε απέναντι στην αξιολόγηση - χειραγώγηση των εκπαιδευτικών. Ο Κλάδος οφείλει να ορθώσει φραγμό σε τέτοιες επινοήσεις, που οδηγούν στην εξάρτηση και στον εξευτελισμό. β) Η εφαρμοζόμενη αξιολόγηση θα πρέπει να έχει τη σύμφωνη γνώμη και ευρεία αποδοχή της σχολικής κοινότητας. Δυστυχώς μέχρι σήμερα οι διάφορες «αλλαγές» σχεδιάζονται ερήμην των εκπ/κών, οι οποίοι στη συνέχεια καλούνται να τις υλοποιήσουν. Πρέπει να γίνει επιτέλους κατανοητό, πως καμία αλλαγή στο χώρο της εκπ/σης δεν μπορεί να είναι αποτελεσματική, εφόσον επιχειρηθεί να εφαρμοστεί χωρίς τη συναίνεση των εκπαιδευτικών. γ) Η αξιολόγηση της σχολικής μονάδας παρουσιάζει σχετικά πλεονεκτήματα, εφόσον οι στόχοι τίθενται εσωτερικά.  Σε καμία περίπτωση, η σχολική μονάδα δεν πρέπει να προσπαθεί να επιτύχει στόχους, που έχουν θέσει άλλοι για αυτή. Κάθε σχολική μονάδα είναι μία μοναδική περίπτωση, τα χαρακτηριστικά της οποίας γνωρίζουν καλύτερα οι άμεσα εμπλεκόμενοι σε αυτή. Ωστόσο, τα παραπάνω δύσκολα βρίσκουν εφαρμογή σε ένα συγκεντρωτικό εκπαιδευτικό σύστημα, όπως το ελληνικό. Επιπλέον, πάντα είναι ορατός ο κίνδυνος ιεράρχησης και κατάταξης των σχολικών μονάδων, με όποιες συνέπειες μπορεί να έχει αυτό για όλη τη σχολική κοινότητα. Είμαστε κατηγορηματικά αντίθετοι σε κάθε μορφή κατηγοριοποίησης των σχολείων. δ) Η αξιολόγηση του έργου των εκπαιδευτικών, αλλά και γενικότερα η αποτίμηση του εκπαιδευτικού έργου της σχολικής μονάδας πρέπει να επιδιώκει την ανάπτυξη βασικών κοινωνικών σχέσεων μέσα στο σχολείο. Με άλλα λόγια, επιδίωξη της αξιολόγησης πρέπει να είναι η διαμόρφωση σχέσεων, που να επιτρέπουν τη διαπραγμάτευση και την ανάπτυξη συναινετικών διαδικασιών στη λήψη αποφάσεων. Άρα η αξιολόγηση συνδέεται άμεσα με την αποκέντρωση του εκπαιδευτικού συστήματος και τη σχετική αυτονομία της σχολικής μονάδας, τόσο σε επίπεδο προγραμματισμού, λήψης αποφάσεων, όσο και στο επίπεδο της αυτοαξιολόγησης.                  ΓΙΑ ΤΗ Δ.Α.Κ.Ε. Π.Ε. ΠΑΤΡΑΣ                Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ                                                             Ο ΓΕΝ. ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ      ΤΑΣΟΣ ΣΤΑΥΡΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ                                                        ΗΛΙΑΣ ΓΚΟΤΣΟΠΟΥΛΟΣ