«Παγκόσμια Άνοιξη Οργής»

Το εντυπωσιακό με το κίνημα Occupy Wall Street είναι ότι μοιάζει πολύ με άλλα λαϊκά κινήματα σε ολόκληρο τον κόσμο, που επίσης απαιτούν αλλαγές. Σαν να υπάρχει μια γενικευμένη καθυστερημένη αντίδραση στην κρίση του 2008. Σαν μια «παγκόσμια άνοιξη» δηλαδή.
Σίγουρα, η κάθε περίπτωση διαφέρει.
Οι αντί-κορπορατιστές ακτιβιστές στο Μανχάταν, έχουν μια πολύ διαφορετική πολιτική ατζέντα από τους διαδηλωτές της πλατείας Ταχρίρ του Καίρου, καθώς και από τους εξεγερμένους του περασμένου καλοκαιριού στη Βρετανία και στην Ελλάδα. Ή και από τους διαδηλωτές εναντίον της διαφθοράς στο Νέο Δελχί. Τα περισσότερα από αυτά τα κινήματα στερούνται ηγετών, οπότε και είναι δύσκολο να κατηγοριοποιηθούν.
Οι διαδηλωτές όμως μοιράζονται κάποια κοινά στοιχεία. Απόρριψη των παραδοσιακών πολιτικών ελίτ, πίστη ότι η  παγκοσμιοποίηση ωφελεί μόνο τους πλούσιους και όχι τους λαούς,   θυμό για την διαπλοκή που χαρακτηρίζει τα οικονομικά και πολιτικά συμφέροντα, οργή για την διαφθορά, και τέλος: εκμετάλλευση της συνδεσιμότητας που προσφέρουν τα κοινωνικά δίκτυα, όπως το Facebook.
Ο νέος αυτός «λαϊκισμός» είναι εντυπωσιακός διότι μοιάζει να ξεπερνά τα παραδοσιακά πολιτικά όρια. Το κίνημα tea party μπορεί να είναι συντηρητικά χρωματισμένο, αλλά ξεκίνησε ως διαμαρτυρία ενάντια στις ελίτ της Ουάσιγκτον και της Wall Street, που πλουτίζουν εις βάρος των απλών ανθρώπων. Το κίνημα Occupy Wall Street θέτει τα ίδια ακριβώς ζητήματα, από τα αριστερά, και άρα τα δυο κινήματα παρά τις φαινομενικές διαφορές τους, έχουν αρκετά κοινά σημεία.

Η αραβική άνοιξη αποδείχτηκε το ισχυρότερο λαϊκό κίνημα του κόσμου, ανατρέποντας κυβερνήσεις στην Τυνησία, στην Αίγυπτο, και στην Λιβύη. Αυτές οι εξεγέρσεις ξεκίνησαν ως εκρήξεις οργής, χωρίς σαφή ηγεσία, θολώνοντας τα όρια μεταξύ καπιταλισμού και σοσιαλισμού, μουσουλμανικού και χριστιανικού στοιχείου. Βέβαια, τουλάχιστον στην Αίγυπτο, αυτά όλα επανήλθαν. Αλλά σε γενικές γραμμές, στην καρδιά της επανάστασης παραμένει η οργή εναντίον των παραδοσιακών ελίτ.
Οι διαδηλώσεις στην Ευρώπη χαρακτηρίζονται από μαζική αγανάκτηση. Στην Ελλάδα, στην Ιταλία, ακόμη και στη Γαλλία, βλέπει κανείς τον θυμό της μεσαίας τάξης εναντίον των χτυπημένων από τα χρέη κυβερνήσεων τους, που δεν μπορούν να προσφέρουν πλέον ένα κράτος πρόνοιας. Σε κάποιες άλλες χώρες, όπως είναι η Βρετανία και η Γερμανία, υπάρχει αναταραχή μέσα στον πληθυσμό των μεταναστών που δεν είναι ακόμη δεμένοι με τα εθνικά, πολιτισμικά, και πολιτικά ειωθότα των χωρών που τους φιλοξενούν.
Ακόμη και σε κράτη που ζουν την οικονομική άνθηση, όπως είναι η Κίνα και η Ινδία, υπάρχει η αναστάτωση που πάντα συνοδεύει τις αυξημένες προσδοκίες. Σύμφωνα με επίσημα κινεζικά στοιχεία, η χώρα αντιμετώπισε 87.000 περιστατικά λαϊκής αντίδρασης μόνο το 2005. 238 διαδηλώσεις κάθε μέρα! Λίγο μετά, οι Κινέζοι σταμάτησαν να δημοσιεύουν τα αντίστοιχα νούμερα, αλλά σίγουρα δεν έχουν μειωθεί τα τέτοιου είδους περιστατικά.
Κάτι ανάλογο συμβαίνει και στην Ινδία, με αντικείμενο οργής την διαφθορά.

Ίσως να μην είναι δόκιμο το να αναζητούμε κοινά στοιχεία σε τόσο διαφορετικά μεταξύ τους κράτη, όμως όλα αυτά τα κινήματα μοιράζονται μια κοινή αγανάκτηση εναντίον των ηγεσιών, που δεν μπορούν να εξασφαλίσουν την κοινωνική δικαιοσύνη εν μέσω παγκόσμιων οικονομικών αλλαγών.
Το παραπάνω συμπέρασμα ισχύει οπωσδήποτε στην Αμερική, όπου το κίνημα tea party και το Occupy Wall Street εκφράζουν οργή απέναντι σε μια οικονομική ελίτ που έφερε την καταστροφική ύφεση, και στη συνέχεια διασώθηκε από την ελίτ της Ουάσιγκτον που υπηρετεί ειδικά συμφέροντα.
Πιο ειδικά, το tea party εκμεταλλεύτηκε την παραδοσιακή καχυποψία των Αμερικανών απέναντι στις μεγάλες τράπεζες, που έχει τις ρίζες της στην εποχή του Thomas Jefferson. Μια οικονομική ανάκαμψη θα ηρεμήσει τα πράγματα, όπως και στο παρελθόν, αλλά αυτό, όπως και το ξεφούσκωμα της λαϊκής δυσαρέσκειας, θα αργήσουν πολύ ακόμη.
Αυτού του είδους τα λαϊκά κινήματα θα αυξηθούν στην Ευρώπη, όπου συμβαίνουν οδυνηρές οικονομικές αλλαγές. Οι πληθυσμοί μειώνονται, με αποτέλεσμα σε λίγα χρόνια να είναι ελάχιστοι οι νεαροί εργαζόμενοι που θα μπορούν να επιδοτούν τις συντάξεις των παλαιότερων. Για να επανέλθει η ανταγωνιστικότητα και η φερεγγυότητα, θα πρέπει να μειωθούν τα εισοδήματα και οι συνθήκες διαβίωσης σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες.
Εν τω μεταξύ, σύμφωνα με μια μελέτη του National Intelligence Council, ο μουσουλμανικός πληθυσμός της Δυτικής Ευρώπης θα αυξηθεί σε 25-30 εκατομμύρια ως το 2025, ενώ σήμερα είναι 15-18 εκατ.  Αυτό θα προσθέσει πολλές εντάσεις. Και μέχρι στιγμής, δεν φαίνεται να υπάρχει κάποια νέα πολιτική ηγεσία που θα μπορούσε να επαναδιαπραγματευθεί με επιτυχία το κοινωνικό συμβόλαιο.
Η περισσότερη από την οργή που κυριαρχεί σήμερα είναι δικαιολογημένη, αν αναλογιστούμε τη τρέλα και την πλεονεξία των προηγούμενων χρόνων.
Αυτό όμως που είναι ανησυχητικό είναι η ηχώ της δεκαετίας του 1930, μιας περιόδου που σε πολλά ήταν παρόμοια με τη σημερινή. Όταν οι τότε παραδοσιακές ηγεσίες αποδείχθηκαν ανήμπορες να αντιμετωπίσουν την κρίση, η λαϊκή οργή στράφηκε απότομα προς τα δεξιά και τα αριστερά, και προς επικίνδυνα κινήματα που εξέφραζαν την λαϊκή οργή μέσα από τα όπλα.
Η Αμερική τότε στάθηκε τυχερή, έχοντας στο πηδάλιο της έναν χαρισματικό πρόεδρο, τον Franklin D. Roosevelt, που μπόρεσε και αναζωογόνησε το κέντρο.
Σήμερα όμως, που τέτοια τύχη;

Του David Ignatius
Washington Post
http://www.washingtonpost.com/opinions/around-the-world-rage-against-the-elites/2011/10/11/gIQA0UkykL_story.html
Απόδοση:S.A.