Από που θα έρθει η ανάπτυξη;

Ο ιδιωτικός τομέας της ελληνικής οικονομίας αυτή την στιγμή βρίσκεται στο καναβάτσο. Η παραγωγικότητά του αμφισβητείται. Ένα μεγάλο του κομμάτι, που υπήρξε παρασιτικό και γιγαντώθηκε με την δανειακή φούσκα του δημοσίου αργοπεθαίνει. Ένα άλλο κομμάτι του, που ήταν πάντοτε κρατικοδίαιτο, υποφέρει από την μείωση των δημοσίων επενδύσεων και την (μερική) στάση πληρωμών του κράτους προς τους προμηθευτές του. Το παραγωγικό του κομμάτι, μετά τις αλλεπάλληλες αποεπενδύσεις των τελευταίων δεκαετιών έχει συρρικνωθεί και οι απομένουσες επιχειρήσεις αντιμετωπίζουν δυσκολίες στην τραπεζική χρηματοδότηση, στριμώχνονται από την ανάγκη της πληρωμής «cash»

των εισαγόμενων πρώτων υλών που τυχόν χρειάζονται   και προβληματίζονται από την έλλειψη πίστης στην αγορά. Οι εξαγωγικές τέλος επιχειρήσεις, παρά την περιστασιακή αύξηση του όγκου εργασιών τους, μακροπρόθεσμα πιέζονται από αρρυθμίες στην χρηματοδότησή τους και την αργοπορία στην επιστροφή του ΦΠΑ που τους οφείλει το κράτος.

Από αυτόν τον ιδιωτικό τομέα όμως αναμένουμε την πολυπόθητη ανάπτυξη. Είναι φανερό πως για να υπάρξει αυτή η ανάπτυξη, αυτός ο ιδιωτικός τομέας πρέπει επειγόντως να αλλάξει. Αυτό μπορεί να γίνει σε δύο μέτωπα, αυτό της ψυχολογίας, μέσω αποφάσεων που εδραιώνουν την σταθερότητα και την τραπεζική πίστη και αυτό της καθημερινότητας, μέσω μέτρων και αλλαγών που από την μια θα διευκολύνουν το «επιχειρείν» και από την άλλη θα προωθούν τον έλεγχο της αγοράς και θα «προτρέπουν» τις ελληνικές επιχειρήσεις σε επενδύσεις προς την κατεύθυνση των συγκριτικών πλεονεκτημάτων της χώρας.

Τι πρέπει να κάνει το κράτος

Ας δούμε μερικά από αυτά που πρέπει να γίνουν από την μεριά του κράτους σε σχέση με την ανατροπή του κακού κλίματος στον τομέα της ιδιωτικής επιχειρηματικότητας, πέρα από τα αυτονόητα και τα πολυσυζητημένα (πάταξη της γραφειοκρατίας, εξάλειψη της διαφθοράς, κλπ):

Απαραίτητη θεωρείται η αλλαγή του τραπεζικού συστήματος με εισαγωγή πρακτικών όπως: φάκτοριν, εγγυημένες επιταγές, δανειοδότηση με επιχειρηματικά κριτήρια. Απαιτείται επίσης βοήθεια για την εξεύρεση ξένων επενδυτών για καινοτόμα business plan. Είναι αναγκαία επίσης η θέσπιση εργαλείων ελέγχου τήρησης των όρων ανταγωνισμού, οι κανονικές ροές πληρωμών των δημόσιων οφειλών, η στοχευμένη απορρόφηση κονδυλίων ΕΣΠΑ προς την κατεύθυνση των συγκριτικών μας πλεονεκτημάτων, οι αυστηροί έλεγχοι της αγοράς, η δημιουργία (επιτέλους) κτηματολογίου, η αναμόρφωση του φορολογικού συστήματος που θα οδηγήσει σε οικονομική και επενδυτική σταθερότητα, η μείωση της φορολογίας με φορολογικά κίνητρα για επανεπένδυση κεφαλαίων, οι αυστηρές ποινές (κλείσιμο) όσων παρανομούν, ο έλεγχος της μαύρης – ανασφάλιστης εργασίας, η μη ανάμειξη του κράτους στις διαπραγματεύσεις των κοινωνικών εταίρων για τις συμβάσεις εργασίας, η εφαρμογή της απεργιακής νομοθεσίας με την προστασία του δικαιώματος της απεργίας αλλά και την εγγύηση του δικαιώματος της εργασίας, η αποτροπή κλεισίματος δρόμων – λιμανιών – αεροδρομίων, η αποτροπή βανδαλισμών σε επιχειρήσεις και καταστήματα.

Ας εστιάσουμε ώστε να γίνουμε πιο συγκεκριμένοι:

Οι τομείς που έχουμε συγκριτικά πλεονεκτήματα ως χώρα είναι κατά γενική παραδοχή:

Ο πρωτογενής τομέας (γεωργία, κτηνοτροφία, ιχθυοκαλλιέργεια, αλιεία,  ορυκτός πλούτος) και η μεταποίηση των προϊόντων του. Η ναυτιλία. Ο τουρισμός. Η έρευνα και η καινοτομία.

Δύο λόγια για τους τομείς που έχω γνώση και  άποψη:

Γεωργία – κτηνοτροφία και μεταποίηση

Στην κομπόστα ροδάκινου και φρουτοσαλάτα είμαστε leaders παγκοσμίως. Λειτουργούν αρκετές σοβαρές επιχειρήσεις με γνώση της αγοράς, τεχνογνωσία και σωστό μάρκετινγκ. Είναι ένας καθαρά εξαγωγικός κλάδος που χρειάζεται την εξασφάλιση της χρηματοδότησης του κύκλου λειτουργίας των μονάδων, την έγκαιρη επιστροφή του ΦΠΑ, την εκκαθάριση του κλάδου από τους αλεξιπτωτιστές που «απορρυθμίζουν» τις αγορές και ενίοτε «χαλάνε» το καλό όνομα του κλάδου παγκοσμίως, την εκπαίδευση των αγροτών στην παραγωγή ποιοτικών προϊόντων που χρειάζεται ο κλάδος, πράγμα που θα τους εξασφαλίσει  αξιοπρεπείς τιμές μέσω συμβολαίων με τις σωστές μονάδες.

Άλλα προϊόντα στα οποία θα μπορούσαμε να είμαστε leaders παγκοσμίως είναι: το ελαιόλαδο, το τυρί φέτα, το κρασί, το ποιοτικό ξύδι, ο κρόκος, τα όσπρια ονομασίας προέλευσης (φασόλια, φακή, φάβα, κλπ), τα αρωματικά φυτά και τα θεραπευτικά βότανα, οι φυσικοί χυμοί, το γιαούρτι. Γιατί δεν είμαστε; Η απάντηση είναι ένας συνδυασμός κακής ή ανύπαρκτης επιχειρηματικότητας στον πρωτογενή τομέα και στην μεταποίηση αυτών των προϊόντων, με ελλειπή και αποσπασματική κρατική καθοδήγηση και προώθηση. Είναι εκ των ουκ άνευ η εκπαίδευση αγροτών – κτηνοτρόφων για αυτά τα προϊόντα, η ενθάρρυνση και χρηματοδότηση δημιουργίας μονάδων μεταποίησης σε αυτούς τους προνομιακούς τομείς, οι έλεγχοι ποιότητας. Δεν είναι δυνατόν να εξάγουμε χύμα το πολύτιμο ελαιόλαδό μας για να το τυποποιούν οι πολυμήχανοι Ιταλοί βιομήχανοι και να  το επανεξάγουν στις αγορές ως δικό τους προϊόν! Επίσης υψηλής προστιθέμενης αξίας προϊόντα μπορούν να αποδώσουν οι βιολογικές καλλιέργειες και η βιολογική κτηνοτροφία.

Ενθάρρυνση των ιδιωτών επιχειρηματιών στην ενασχόληση με την κτηνοτροφία. Απλοποίηση αδειοδότησης κτηνοτροφικών μονάδων. Πλήρης ασφαλιστική κάλυψη του ζωικού κεφαλαίου. Ενθάρρυνση της καινοτομίας και της εξειδίκευσης: δεν ξέρω αν γνωρίζουν στο υπουργείο Γεωργίας πως στην Ημαθία παράγεται μοσχαρίσιο κρέας με αυξημένα ω-3 και ω-6 λιπαρά! Είναι μια καθαρά ιδιωτική καινοτόμος προσπάθεια ντόπιων παραγωγών σε συνεργασία με το ΑΠΘ που πρόκειται να λάβει πανευρωπαϊκή πατέντα. Τέτοια προϊόντα χρειαζόμαστε και πρέπει να τα αναδεικνύουμε και να τα προωθούμε με κάθε διαθέσιμο τρόπο.  Καθετοποίηση παραγωγής εξειδικευμένων ρατσών (breeding) με υψηλή προστιθέμενη αξία κρέατος και γαλακτοκομικών προϊόντων. Πάταξη του καρτέλ του γάλακτος. Εξάλειψη των ελληνοποιήσεων με συνεχείς ελέγχους. Συμβολαιακή γεωργία για σταθεροποίηση εισοδήματος αγροτών και έλεγχο κόστους ζωοτροφών. Πολιτική βοσκοτόπων, ώστε να μην μετατρέπονται αυτοί σε «δάση» ή οικοδομικές εκτάσεις εν μία νυκτί!

Γενικά: Διάλυση των αμαρτωλών συνεταιρισμών. Δημιουργία νέων παραγωγικών συνεταιρισμών. Δημιουργία ομάδων παραγωγών. Θέσπιση δημοπρατηρίων αγροτικών προϊόντων. Έμφαση στην αγροτική – κτηνοτροφική εκπαίδευση (μέση, ανώτερη και ανώτατη) και σύνδεσή της με την παραγωγή. Επαγγελματικός προσανατολισμός των νέων σε αυτούς τους παραγωγικούς τομείς.

Υγεία 

Υπάρχει πεδίο δόξης λαμπρό στον υγειονομικό τουρισμό, με την δημιουργία γηροκομείων πολυτελείας και γηριατρικών κλινικών για υψηλά βαλάντια σε θαυμάσιες τοποθεσίες που διαθέτει άφθονες η χώρα. Μπορεί επίσης να αναπτυχθεί ο επεμβατικός τουρισμός όπου διαθέτουμε πλεονέκτημα λόγω κόστους – υψηλής ποιότητας υπηρεσιών – εξαιρετικών ιατρών χειρουργών. Μεγάλα επίσης περιθώρια υπάρχουν για τουρισμό σε συνδυασμό με wellness, fitness και αποκατάσταση σε εξειδικευμένες κλινικές και για ιαματικό τουρισμό με την εκμετάλλευση των άφθονων ιαματικών πηγών, λασπόλουτρων, χαμάμ, κλπ. Όλα αυτά, είναι πεδία σχεδόν παρθένα, που θα μπορούσαν να αυξήσουν θεαματικά την απασχόληση και το ΑΕΠ, μέσω ήπιας μορφής εκμετάλλευσης των υπέροχων τοποθεσιών και του ποικίλου μικροκλίματος του τόπου μας.

Για να γίνουν αυτά όμως, είναι απαραίτητη η ανάπτυξη ιδιωτικών μονάδων υγείας με απελευθέρωση της επιχειρηματικότητας από τα δεσμά του 51% ιατρικού μετοχικού κεφαλαίου, με παράλληλο αυστηρό έλεγχό τους από το κράτος και αγορά από αυτές φθηνότερων υπηρεσιών μέσω του ΕΟΠΠΥ. Υπηρεσίες (φθηνές και ποιοτικές) θα μπορούσαν να αγοράζουν και ξένα ασφαλιστικά ταμεία, κρατικά ή ιδιωτικά αφού οι αντίστοιχες τιμές εκεί (κυρίως στις ΗΠΑ) είναι πολλαπλάσιες αυτών που θα μπορούσαμε να επιτύχουμε εδώ. Αν προσθέσει κανείς τον ήλιο, την ομορφιά του περιβάλλοντος και τα αρχαιολογικά και ιστορικά μας μνημεία, το πακέτο θα μπορούσε να είναι ακαταμάχητο.

Τι πρέπει να κάνει ο ιδιωτικός τομέας

Ο επιχειρηματικός κόσμος πρέπει καταρχάς να ξεχάσει όλα όσα ήξερε μέχρι τώρα. Το κράτος – πατερούλης πέθανε. Η επιχειρηματικότητα στο μέλλον θα πρέπει να στηριχθεί στα δικά της ποδάρια. Ως Λαός, έχουμε όλα τα απαραίτητα προσόντα ώστε να επιχειρούμε σωστά, κερδοφόρα και τίμια. Το έχουμε αποδείξει ανά τους αιώνες και το αποδεικνύουμε και σήμερα οπουδήποτε στον κόσμο επιχειρούμε μέσα σε σταθερά, ασφαλή και προβλέψιμα περιβάλλοντα. Βέβαια, φέρουμε ακόμη μέσα μας το γονίδιο του «κοντραμπατζή», του πολυμήχανου, ανορθόδοξου και σκληρού μεταπράτη που μας βοήθησε να επιτύχουμε και σε αντίξοες συνθήκες, extreme περιβάλλοντα και ποικίλες αναποδιές και δυσκολίες. Το επιχειρηματικό μας δαιμόνιο όμως εκφυλίστηκε, εκμαυλίστηκε και απαλλοτριώθηκε από το στρεβλό πολιτικό και οικονομικό περιβάλλον, μέσα στο οποίο κληθήκαμε να επιχειρήσουμε τις τελευταίες δεκαετίες στην πατρίδα μας. Το ανταγωνιστικό μας αισθητήριο αμβλύνθηκε από τον κρατικό πατερναλισμό που προέκρινε τους «πελάτες» και τους συνενόχους του «μαζί τα φάγαμε» αντί για τους εταίρους και τους συνεργάτες του «μαζί τα δημιουργήσαμε». Δυστυχώς κύριοι, αυτό το επιχειρηματικό πνεύμα του Έλληνα, που μας οδήγησε σε οικονομική ακμή ακόμη και όταν η πατρίδα υπέφερε από κατακτητές και τυράννους, θα πρέπει να το επανεφεύρουμε εκ του μηδενός. Οι μελλοντικοί επιχειρηματίες της Ελλάδας, θα πρέπει να ανακαλύψουν ξανά τον «τροχό». Θα πρέπει να επανασυνδεθούν με τον Κόσμο και το διεθνές οικονομικό γίγνεσθαι. Θα πρέπει να ανακαλύψουν ξανά τις αγορές. Επίσης, θα πρέπει να ξεχάσουν τις κουτοπονηριές, την χαμηλή ποιότητα και την «αρπαχτή» στα οποία είχαν κακομάθει τα τελευταία πολλά – πολλά χρόνια. Αυτό σημαίνει, ότι θα είναι έτοιμοι να ρισκάρουν κεφάλαια δικά τους, με μικρότερα περιθώρια κέρδους, με περισσότερη εργασία και μεγαλύτερο κόπο. Το «φτιάξιμο» με μια σεζόν, με μια συμφωνία, με μια υπογραφή, έχουν λάβει τέλος. Ο κόσμος μας είναι ανταγωνιστικός και επιβιώνει αυτός που προσφέρει την καλύτερη ποιότητα στην καλύτερη τιμή. «Εκεί έξω» δεν θα υπάρχουν πια βουλευτές να μας προσφέρουν νόμους «a la carte», υπουργοί να μας «προστατεύουν» το μονοπώλιο, δημόσιο που θα παραλαμβάνει όποια κακοτεχνία και θα πληρώνει όποια «τσαπατσουλιά»  μας δύο και τρεις φορές πάνω από το κανονικό.

Πέρα από όσα αναφέραμε παραπάνω, βασικός παράγοντας της ανάκαμψης της ελληνικής επιχειρηματικότητας θα (πρέπει να) είναι το ανθρώπινο δυναμικό. Τόσο οι ίδιοι οι επιχειρηματίες, όσο και οι τωρινοί αλλά και μελλοντικοί εργαζόμενοι στον ιδιωτικό τομέα θα πρέπει να αλλάξουν νοοτροπία και να ενστερνιστούν καινούριες ιδέες και καινοτόμες πρακτικές που θα βοηθήσουν στον εξωστρεφή του προσανατολισμό, που έχει τόσο ανάγκη αυτή την ώρα η χώρα μας. Κυρίως, θα πρέπει να στηριχθούμε στον έλληνα εργαζόμενο. Θα πρέπει να είμαστε σε θέση να αναγνωρίσουμε τις καινοτόμες ιδέες, να τις ενστερνιστούμε και να τις κάνουμε πράξη. Θα πρέπει να επενδύσουμε στο υψηλών προδιαγραφών προσωπικό, να ενθαρρύνουμε την εργατικότητα και να ανταμείβουμε γενναία την παραγωγικότητα και την ευφυΐα των εργαζομένων μας. Πράγματα απλά και από χρόνια κατακτημένα από τις οικονομίες των αναπτυγμένων χωρών, εμείς θα πρέπει να τα «ανακαλύψουμε» από την αρχή και να τα εφαρμόσουμε σε ελάχιστο χρονικό διάστημα.

Θα «προκάνουμε»; Ο χρόνος θα δείξει …..

Akenaton