Χωρίς να αναλωθώ σε επιχειρήματα για τη πασιφανέστατη συνεισφορά της έρευνας και της τεχνολογίας στην Ανάπτυξη, αλλά και στο Όραμα για την πορεία μίας χώρας στο μέλλον, θα προσπαθήσω να περιγράψω το πώς οραματίζομαι μία Νέα Ελλάδα όπου ένας από τους βασικούς πυλώνες εξωστρέφειας και ανάπτυξης θα είναι η έμφαση στην καινοτομία, στην έρευνα και την τεχνολογική ανάπτυξη. Είναι αλήθεια ότι έχει καταντήσει εξαιρετικά κουραστικό το να ακούει κανείς συνεχώς όμορφα λόγια και «τσιτάτα» (πολλά από τα οποία είναι μεταφράσεις από τις ντιρεκτίβες της ΕΕ για τις πολιτικές Έρευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης – Ε&ΤΑ), συνοδευόμενα φυσικά από τις αντίστοιχες δράσεις χρηματικής ενίσχυσης οποιουδήποτε πράγματος φέρει ακόμη και επίπλαστα τον μανδύα του καινοτόμου και του «άριστου».
Σήμερα, «πολιτειακός» εκφραστής και υλοποιητής της Ε&ΤΑ στην πατρίδα μας είναι η Γενική Γραμματεία Έρευνας και Τεχνολογίας (ΓΓΕΤ), υπό την μόνιμα ταλαντευόμενη εποπτεία, είτε του Υπουργείου Παιδείας, είτε του Υπουργείου Ανάπτυξης (για την ώρα «ξαναγύρισε» στο Υπουργείο Παιδείας, είναι αλήθεια πώς έχει καταντήσει αστεία αυτή η κίνηση σαν εκκρεμές…). Η ΓΓΕΤ ούσα και αυτή ένας δημόσιος φορέας, έχει ενσωματώσει όλες τις παθογένειες του Δημοσίου: εξαιρετικά αργές διαδικασίες σε όλα και «αέρας» μίας τυπικής… ΔΟΥ. Αντί να αποτελεί το παράδειγμα μίας σύχρονης, «γρήγορης» υπηρεσίας, γεμάτη καινοτόμα στοιχεία και κυρίως, απαλλαγμένη από οποιαδήποτε δημοσιοϋπαλληλική νοοτροπία, έχει καταντήσει ένα δυσκίνητο γραφειοκρατικό τέρας, όπου η οποιαδήποτε απόφαση σέρνεται στα γκρίζα μίζερα γραφεία της οδού Μεσογείων, ανάμεσα σε στίβες χαρτούρας, ξεχαρβαλωμένες καρέκλες και πληροφοριακά συστήματα χρόνια πίσω (μία απλή επίσκεψη στο site της ΓΓΕΤ, αρκεί για να δει κανείς την παρωχημένη εικόνα που δίδει η υπηρεσία ακόμη και προς τους πολίτες).
Το Όραμα
Ως ερευνητής, μηχανικός και μέλος ΔΕΠ Πανεπιστημίου (το τελευταίο δεν ξέρω αν τελικά αποτελεί ένα μείον στην προσπάθειά μου να καταγράψω κάποιες μου σκέψεις), οραματίζομαι μία ΓΓΕΤ η οποία δε θα είναι ακόμη μία υπηρεσία διαχείρησης των Ευρωπαϊκών Κονδυλίων. Θέλω να δω μία ΓΓΕΤ που θα παρουσιάσει τη δικιά της στρατηγική για τη συνεισφορά της στην Ανάπτυξη της Ελλάδος, μέσα από ΓΡΗΓΟΡΕΣ και ΔΙΑΦΑΝΕΙΣ διαδικασίες προώθησης της ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΗΣ έρευνας και καινοτομίας με έναν «οδικό χάρτη» που δε θα αποτελεί συνοθύλευμα – ευχολόγιο του κάθε μεγαλοσχήμονα αερολόγου, αλλά έναν Δρόμο με ορόσημα και παραδοτέα, με πακέτα εργασίας και αναλύσεις ρίσκου, όπως ακριβώς δουλεύω όταν αναπτύσσω έρευνα για τις βιομηχανίες του εξωτερικού, σε πρότυπα στρατηγικού σχεδιασμού και εφαρμογής τόσο απλά, τόσο λογικά αλλά τόσο δύσκολα να εφαρμοστούν στην Ελλάδα. Αυτός ο Δρόμος, θα είναι ένας δρόμος που θα βασίζεται στα Ελληνικά μυαλά που τόσο συχνά λέμε ότι διαπρέπουν στο εξωτερικό και όχι στην Ελλάδα, χωρίς να κοιτάζουμε το λόγο που μπορούν και διαπρέπουν εκεί και όχι εδώ, αγνοώντας επιδεικτικά ένα βασικό στοιχείο: αυτά τα καλά μυαλά είναι δέσμια όλων εκείνων που παραδοσιακά «διαφεντεύουν» λόγω ενός ανεξήγητου momentum (ή μήπως όχι;;;) ό,τι έχει σχέση με νέες ιδέες, νέους ανθρώπους, «τρελλές ιδέες», κάτι που φυσικά δεν γίνεται σε χώρες – λίκνα της τεχνολογίας και της καινοτομίας όπως είναι οι ΗΠΑ, η Γαλλία, η Αγγλία, η Γερμανία και φυσικά οι Σκανδιναβικές χώρες, όπου το παλιό και το κατεστημένο υπερφαλλαγίζετα από το νέο, ή για να είμαι πιο σωστός, δίνει υποκλινόμενο τη θέση του σε αυτό, γιατί πολύ απλά δε φοβάται το ΝΕΟ. Το μεγάλο κεφάλαιο της Ελλάδας, αυτά τα «περιβόητα» μυαλά, μπορούν να προσφέρουν ουσιαστικά στην Ανάπτυξη της Ελλάδος, μέσω της Ε&ΤΑ. Από την άλλη μεριά η χώρα με τους δικούς της και τους Ευρωπαϊκούς πόρους, δεν πρέπει να χρηματοδοτεί καριέρες πανεπιστημιακών ή ερευνητών. Και εδώ κρύβεται μία τεράστια παθογένεια του ελληνικού ερευνητικού συστήματος.
Η Πράξη
Τα πράγματα είναι απλά: διαλύεις κάτι για να φτιάξεις κάτι καινούργιο από την αρχή.
- Δημιουργία της νέας Γραματείας Έρευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης (ΓΕΤΑ) υπό τον ΠΘ. Η ΓΕΤΑ αναφέρει μόνο στον ΠΘ και τελεί υπό τη μοναδική εποπτεία του ΠΘ, μπολιασμένη με το Όραμά του για την Νέα Ελλάδα, μέσα από έναν βασικό πυλώνα της Ανάπτυξης που είναι η τεχνολογία. Δε χρησιμοποιείται καθόλου ο όρος «καινοτομία» γιατί έχει γίνει «παρτάλι» πλέον στα χείλη του κάθε επίδοξου αερολόγου ή ακόμη χειρότερα «αρπαχτικού» ευρωπαϊκών χρηματοδοτήσεων και ενισχύσεων μέσα από τις εκατοντάδες δράσεις της ΕΕ. Η εποπτεία της ΓΕΤΑ από τον ΠΘ αποκτά κύρος, παύει να είναι ένας ακόμη δημόσιος φορέας – απλός διαχειριστής χρηματοδοτήσεων – ενώ το δέος που πηγάζει από τον ίδιο ΠΘ, την κάνει να είναι μία υπηρεσία που ΑΝΑΓΚΑΣΤΙΚΑ θα πρέπει να δείξει και αυτή το δρόμο προς τη Νέα Ελλάδα.
- Η υπάρχουσα ΓΓΕΤ διαλύεται παντελώς. Κανένας υπάλληλός της δεν μεταφέρεται στη νέα ΓΕΤΑ. Μετατάσσονται όμως όλοι τους στα διάφορα υπουργεία για να μεταφέρουν τη γνώση της ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ όλων των ευρωπαϊκών χρηματοδοτήσεων (πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι αυτοί οι υπάλληλοι έχουν καταστεί πλέον απλοί διαχειριστές και όργανα διαφύλαξης της νομιμότητας και ορθής χρήσης των χρηματοδοτήσεων).
- Το κόστος για τη δημιουργία της νέας ΓΕΤΑ αναλαμβάνεται από την ιδιωτικοποίηση ενός αντιστοίχου οικονομικού μεγέθους λειτουργίας δημόσιου οργανισμού, με έναν βαθύ συμβολισμό: το παλιό, αντιπαραγωγικό, γεμάτο βάρη και γιατί όχι, άδειο από ουσιαστική συνεισφορά στην Ανάπτυξη της Πατρίδας, πεθαίνει παραδίδοντας το κόστος λειτουργίας του στο καινούργιο.
- Κατά τον απαιτούμενο χρόνο μετάβασης από την ΓΓΕΤ στην ΓΕΤΑ, η συνύπαρξη και των δύο είναι αναγκαία. Η πρώτη για να διαφυλάξει την ομαλή εκτέλεση και αποπεράτωση όλων εκείνων των δράσεων έρευνας και τεχνολογίας μέσα στα πλαίσια των ΕΣΠΑ και άλλων δράσεων, ενώ η δεύτερη για να στελεχωθεί (με μικρό αριθμό υπαλλήλων – οι νέες τεχνολογίες διοίκησης που τις γνωρίζουν οι νέοι άνθρωποι βοηθούν σε τεράστιο βαθμό για τη δημιουργία ενός «σφιχτού» σχήματος στελέχωσης), να αρχίσει ασκήσεις προσομοίωσης λειτουργίας έως κάποια ημερομηνία ορόσημο όπου αναλαμβάνει πλήρως τον ρόλο της.
- Η ΓΕΤΑ λειτουργεί πλέον ως μία νέα υπηρεσία, όχι του δημοσίου, αλλά της Ανάπτυξης της Ελλάδας. Υπηρεσία στην υπηρεσία της Ανάπτυξης. Δεν είναι μία απλή Γραμματεία. Είναι η έκφανση του Οράματος τους ΠΘ στις νέες τεχνολογίες και την Υλοποιούμενη Επιστημονική και Τεχνολογική Έρευνα στην Ελλάδα. Επιπλέον έχει ένα ευέλικτο καταστατικό που μοιάζει με ένα εταιρικό καταστατικό διότι εν κατακλείδι θα έχει έναν μοναδικό σκοπό: να συνεισφέρει στην Ανάπτυξη και στην παραγωγή «νέων προϊόντων» οποιασδήποτε υφής μπορούν να θεωρηθούν αυτά (παραγωγή καινοτομίας, γνώσης, στρατηγικών σχεδιασμών, συνεχούς αποτίμησης δράσεων, προϊόντων για ανάπτυξη, κλπ)
- Εσνωματώνει τα στοιχεία εκείνα του Οράματος του ΠΘ για την Νέα Ελλάδα, παρουσιάζοντας έναν οδικό χάρτη όπου με συγκεκριμένες ημερομηνίες σε ορίζοντα 10ετίας δίδει το στίγμα της στην Ανάπτυξη.
- Γυρνώντας μέχρι και 30 χρόνια πίσω αποτιμά τα κέρδη αλλά και τις ζημίες από τις εκατοντάδες δράσεις έρευνας και τεχνολικής ανάπτυξης στην Πατρίδα μας, σημειώνοντας και καταγράφοντας πού τελικά βοήθησε η ΓΓΕΤ στην ανάπτυξη (όταν αυτή έστω και επίπλαστα υπήρχε), σε ποιους τομείς και αν όλα αυτά αποτέλεσαν επένδυση με κέρδος ή όχι.
- Η αποτίμηση αυτή που δεν είναι παρά ένα απλό ισοζύγιο: χρήματα που δόθηκαν ως ενίσχυση – προϊόντα που έμμεσα ή άμεσα είχαν ουσιαστική συνεισφορά στην Ανάπτυξη. Άμεσα έτσι θα δωθούν και οι κατευθύνσεις ερευνητικής πολιτικής και τεχνολογικής ανάπτυξης της Νέας Ελλάδας λαβάνοντας πάντα υπόψιν τις τρέχουσες συνθήκες και απαιτήσεις της παγκόσμιας αγοράς καθώς και τα θετικά στοιχεία – πόρους της Πατρίδας μας.
- Ο ΠΘ, μέσα από αυτήν την αποτίμηση βρίσκει έναν ακόμη φορέα που θα υλοποιήσει το Όραμά του για την Ελλάδα της επόμενης εικοσαετίας: με δείκτες, προβολή στο μέλλον και ριζική αναμόρφωση μιας ερευνητικής πολιτικής μακρυά από προσωπικές στρατηγικές. Πού μπορεί η Ελλάδα να γίνει πρώτη στην Έρευνα και την Καινοτομία; Ποια είναι εκείνα τα στοιχεία που «περπάτησαν» στα προηγούμενα 30 χρόνια; Πόσο μέλλον και πόσο κοντά είναι στο Όραμα του ΠΘ η τρέχουσα υλοποίηση του Στρατηγικού Σχεδιασμού της ΓΓΕΤ; Γιατί η ΓΓΕΤ κατέληξε να είναι απλά ένας φορέας διαχείρισης και όχι ένα όχημα Ανάπτυξης;
- Το να γίνει η νέα ΓΕΤΑ αποτελεί μία τεράστια πρόκληση. Και αυτό διότι οι υπάρχουσες δομές του κεστημένου είναι πολύ δύσκολο να σπάσουν. Το καθηγητικό κατεστημένο λυσσωδώς παλεύει να έχει τον έλεγχο της Ε&ΤΑ πρωτίστως για να χτίσει την δικιά του καρριέρα μέσω αυτής. Οι βιομηχανίες έχουν αποξενωθεί από την Ε&ΤΑ, δικαιολογημένα, λόγω της οικονομικής κρίσης, δικαιολογημένα επίσης διότι είναι καχύποπτες στους εκφραστές της Ε&ΤΑ (ερευνητές ινστιτούτων, ΔΕΠ ΑΕΙ) που όμως όλως τυχαίως, αυτοί οι εκφραστές έχουν άριστες σχέσεις και συνεργασίες πάρα πολλές φορές με την Ευρωπαϊκή βιομηχανία. Από την άλλη, στη νέα ΓΕΤΑ θα διαγκωνιστούν διάφοροι επίδοξοι «πάνσοφοι» που θα προσπαθήσουν να χαράξουν την στρατηγική Ε&ΤΑ της Ελλάδας, όχι γατί θα γνωρίζουν πού θα πρέπει να κοιτάξει η Ελλάδα, αλλά θα θελήσουν να δώσουν το δικό τους στίγμα, να προωθήσουν του δικό τους field of expertise, για να κερδίσουν… (ας θυμηθούμε πόσοι «πόλοι καινοτομίας», clusters, “ομάδες αριστείας” έχουν γίνει μέχρι τώρα, από διάφορους “καθηγητές” οι οποίοι είχαν την άνεση να χτυπούν την πόρτα του κάθε Γραμματέα,να απαιτούν και να αποκομούν οφέλη παντός είδους, χωρίς να γνωρίζει η κοινωνία τι κέρδισε τελικά αλλά κυρίως αφήνοντας μία αίσθηση ότι “βρέθηκαν κάποια λεφτά, ευκαιρία να παίξουμε στους ρυθμούς της προσωπικής μας καριέρας”).
- Η υπό τον ΠΘ ΓΕΤΑ στελεχώνεται από νέους ανθρώπους. Σε απλά λόγια «νέα παιδιά». Ανθρώπους οι οποίοι ποτέ δεν είχαν καμμία θέση στο δημόσιο και μέσω ανοιχτής πρόσκλησης και αξιολόγησης των βιογραφικών τους, επιλέγονται σε μη μόνιμες θέσεις με καθαρά κριτήρια ιδιωτικού τομέα – ανώνυμης εταιρείας (ποιος νέος άνθρωπος θα φέρει αντιδράσεις για το εργασιακό καθεστώς σε έναν φορέα που θα καταστεί πρότυπο για τους υπόλοιπους φορείς;), για να καταστρώσουν τον Δρόμο της και να δώσουν στον ΠΘ τον Οδικό Χάρτη για τη συνεισφορά στην Ανάπτυξη. Ο ΠΘ, έχει στα χέρια του μία σύγχρονη προσέγγιση, μοντέρνα με μία «χροιά του μέλλοντος», κάνει διαρκείς αναφορές σε αυτόν τον Δρόμο έτσι ώστε να καταλάβουν όλα τα στελέχη της ΓΕΤΑ τη σημασία που δίνει σε αυτό το όχημα Ανάπτυξης, δεν την αφήνει στην τύχη της ενώ και η κοινωνία να αρχίσει να αναμένει επιτακτικά και να προσδοκά από αυτήν. Και γιατί όχι, γίνεται υπερήφανη για τα επιτεύγματά της και δεν έχει συνέχεια τη σκέψη «…κι άλλα πεταμένα λεφτά…». Είναι υπό την προστασία του ΠΘ και λόγω του θεσμού του, της δίνεις κύρος, σε αυτήν προσωποποιείται το καινούργιο, το ελπιδοφόρο ενώ παράλληλα ο ΠΘ είναι αδέκαστος σε οποιαδήποτε παρατυπία ή ολιγωρία. Η τεχνολογική ανάπτυξη πρέπει εκ των πραγμάτων να καλπάζει και ο ΠΘ προσωπικά εγγυάται τους ρυθμούς και την απόδοσή της.
- Κάποιο νέο κτήριο αποτελεί την έδρα της ΓΕΤΑ και με μία πραγματικά εκπληκτική κίνηση, ο ίδιος ο ΠΘ αποφασίζει να εδρεύει στη Θεσσαλονίκη και όχι στην Αθήνα. Ούσα τελείως αυτόνομη, δεν έχει καμμία ανάγκη εξάρτησης από την Αθήνα, παρά μόνον από τον ΠΘ, είναι πιο κοντά στις Βαλκανικές χώρες, ενώ δημιουργεί ένα συμβολισμό για τη Νέα Ελλάδα με την έδρα της σε μία πόλη που πασχίζει να βρει τον χαρακτήρα της, δεκαετίες τώρα. Παράλληλα, ο Αντώνης Σαμαράς αναζωογονεί τους βαθείς δεσμούς του με την Βόρειο Ελλάδα, κάτι που ξεκίνησε από το 1993 και συνέχισε με την νίκη του το 2009 στις εκλογές γα τον Αρχηγό της παράταξής μας, σημειώνοντας αξιοπρόσεχτα ποσοστά αποδοχής στη Β. Ελλάδα.
- Η ΓΕΤΑ διοικείται από ένα συμβούλιο που είναι αποκλειστικά επιλογή του ΠΘ και των συνεργατών του. Αποτελεί προσωπικό του στοίχημα και ορίζει αυτός εκείνους τους ανθρώπους που πιστεύουν στο Όραμά του για την Ελλάδα του μέλλοντος, μακρυά από κατεστημένα ονόματα και καταστάσεις. Ο ίδιος τους επιλέγει, ο ίδιος τους παύει. Όλοι τους αναφέρουν μόνον στον ΠΘ και το επιτελείο του και χαίρουν της απολύτου εμπιστοσύνης του. Τα πρώτα χρόνια εργάζονται σιωπηρά και θα λογοδοτήσουν αν ο Δρόμος που χάραξαν δεν οδήγησε στην συνεισφορά της Ε&ΤΑ στην Ανάπτυξη της Ελλάδος. Δεδομένου ότι δεν παρεμβάλλεται κανένας μεταξύ της ΓΕΤΑ και του ΠΘ, έχουν τον απόλυτο έλεγχο όλων των εθνικών και ευρωπαϊκών χρηματοδοτήσεων αλλά επειδή ακριβώς αποτελούν προσωπική επιλογή και στοίχημα του ΠΘ, η ποινή σε τυχόν κακοδιαχείριση αλλά και προσωπική στρατηγική καριέρας είναι σκληρή και άμεση.
- Η ΓΕΤΑ δεν είναι «καθηγητικοκεντρική». Δε χρειάζονται ούτε ηχηρά ονόματα, ούτε πάνσοφοι διεκδικητές της απόλυτης γνώσης. Ας αναρωτηθούμε σιωπηρά, ποια είναι εν τέλει η συνεισφορά του Εθνικού Συμβουλίου Έρευνας και Τεχνολογίας (ΕΣΕΤ) μέχρι σήμερα; Στελεχώθηκε από ικανότατους επιστήμονες, διεθνούς κύρους, αλλά πότε έγινε μία αποτίμηση, από το ίδιο το ΕΣΕΤ, για την Εθνική Στρατηγική Έρευνας και Τεχνολογίας; Κι αν έγινε εν πάσει περιπτώσει αυτή η αποτίμηση, γιατί δεν κοινοποιήθηκε μεγαλοφώνως για να δει η Ελλάδα πώς θα προχωρήσει στην Ανάπτυξη με όχημα την Ε&ΤΑ; Καλώς ή κακώς, χρειάζονται μόνον άνθρωποι που θα δουλέψουν με μεράκι, πιστεύοντας στο Όραμα του ΠΘ για την Ελλάδα του μέλλοντος και βάζοντας κάτω το κεφάλι τους για να μπορέσεουν να ενσωματώσουν τα στοιχεία αυτού του Οράματος μέσα από την Ε&ΤΑ.
Η εικόνα του ΠΘ
Έχω συνέχεια μία εικόνα στο μυαλό μου: Τον ΠΘ Αντώνη Σαμαρά να μιλά με πάθος για την Τεχνολογία, τις προκλήσεις της, τη συνεισφορά της στην Ανάπτυξη της Ελλάδας, μακρυά από τη μίζερη πραγματικότητα των αριθμών και της συνεχούς απόδειξης του αυτονόητου, δίνοντας τη δική του χροιά σε κάτι που κανένας ΠΘ μέχρι τώρα δεν έδωσε ποτέ καμμία σημασία. Στη δημιουργία ενός ονείρου και ενός Οράματος για τη γενιά που έρχεται και έχει όλα εκείνα τα προσόντα για να διαπρέψει, αυτή τη φορά στην ίδια την Πατρίδας της.
Νεύτων
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου