ΕΡΕΥΝΑ του Χρήστου Κάτσικα

 

Με μια ρύθμιση-αστραπή το υπουργείο Παιδείας αυξάνει το ωράριο των καθηγητών, νομοθετεί υποχρεωτικές μεταθέσεις, ενώ τις επόμενες μέρες σχεδιάζει νέες συγχωνεύσεις σχολικών μονάδων, υπερφόρτωση των σχολικών τμημάτων με 30 μαθητές, «κόψιμο» ειδικοτήτων στο «νέο» Γενικό και πολυτεχνικό Λύκειο και εξετάσεις πανελλαδικού χαρακτήρα σε όλες τις τάξεις του Γενικού Λυκείου.

 

Οι συνέπειες των αλλαγών αυτών είναι τραγικές καθώς σημαίνουν μόνιμη έξοδο 10.000 αναπληρωτών εκπαιδευτικών, αναγκαστικές μετακινήσεις τα επόμενα δύο χρόνια 10.000-15.000 μόνιμων εκπαιδευτικών, απολύσεις εκπαιδευτικών διαφόρων ειδικοτήτων που δεν «χωράνε» στους νέους σχεδιασμούς και μείωση κατά 10.000 των μόνιμων θέσεων εργασίας στη σχολική εκπαίδευση (οργανικών θέσεων).

 

Παράλληλα, η ανακοίνωση του νέου Γενικού και Τεχνολογικού Λυκείου και του νέου συστήματος πρόσβασης στην Ανώτατη Εκπαίδευση που αναμένεται μέσα στον Μάιο θα δρομολογήσει μαζική απόρριψη χιλιάδων μαθητών μέσα από την «παλινόρθωση» μιας εξεταστικοκεντρικής οργάνωσης του Λυκείου που θα ξεθεμελιώσει την εκπαιδευτική διαδικασία.

 

Συνθήκες γαλέρας

 

Η αντιπαιδαγωγική «λογιστική» του υπουργείου Παιδείας στο όνομα του «εξορθολογισμού» αντιμετωπίζει τους μαθητές σαν αριθμούς και τους «πλεονάζοντες» εκπαιδευτικούς σαν περιπλανώμενο θίασο που θα τριγυρίζουν από σχολείο σε σχολείο κάνοντας μία, δύο ή και τρεις ώρες, όπου υπάρχουν κενά για να συμπληρώσουν το ωράριό τους.

 

Είναι πλέον σαφές ότι τα επόμενα δύο χρόνια, εφόσον υλοποιηθούν οι ρυθμίσεις του υπουργείου Παιδείας, χιλιάδες εκπαιδευτικοί θα αναγκαστούν να αλλάξουν μόνιμη εγκατάσταση λόγω των υποχρεωτικών μετακινήσεων εκατοντάδες χιλιόμετρα μακριά, ενώ χιλιάδες άλλοι, μέσα από την κατάργηση οργανικών θέσεων, θα απολυθούν. Οσοι απομείνουν (ας μην ξεχνάμε ότι μόνο τα τελευταία τρία χρόνια έχουμε μείωση των μόνιμων και συμβασιούχων εκπαιδευτικών σε ποσοστό περίπου 18% του συνολικού πληθυσμού τους), θα αναγκαστούν να εργάζονται σε συνθήκες γαλέρας, ενώ την ίδια ώρα πάνω τους θα κινείται απειλητικά το φάντασμα της αργίας και της διαθεσιμότητας (βλ. ΠΙΝΑΚΑ 1).

 

Παράλληλα, με τις καταργήσεις σχολείων και τμημάτων και τη «σαρδελοποίηση» των μαθητών σε πολυπληθή τμήματα επιδεινώνονται οι συνθήκες άσκησης του εκπαιδευτικού έργου και ανοίγουν οι δρόμοι της απο-μόρφωσης και της εγκατάλειψης του δημόσιου σχολείου. Γιατί είναι γνωστό ότι πέρα από όλα τα άλλα οι συνθήκες εργασίας των εκπαιδευτικών είναι και συνθήκες μάθησης των αγοριών και των κοριτσιών που φοιτούν στη σχολική εκπαίδευση.

 

Η πρόσφατη αύξηση του ωραρίου των εκπαιδευτικών, αυτή καθ’ εαυτήν, θα δημιουργήσει εκρηκτικά προβλήματα. Αν και ο επίσημος κρατικός λόγος χέρι χέρι με τις ηλεκτρονικές μας γκουβερνάντες, τα ΜΜΕ και τους παλατιανούς δημοσιογράφους, πασχίζουν να πείσουν την κοινή γνώμη ότι οι εκπαιδευτικοί είναι οι «τεμπέληδες της εύφορης κοιλάδας», ότι εργάζονται ελάχιστες ώρες την ημέρα και λίγους μήνες τον χρόνο, όλες οι έρευνες αποδεικνύουν ότι το επάγγελμα του εκπαιδευτικού κατέχει μία από τις πρώτες θέσεις στον κατάλογο των στρεσογόνων επαγγελμάτων. Οι εκπαιδευτικοί ανήκουν στην ομάδα των επαγγελματιών που είναι ιδιαίτερα επιρρεπείς στο «σύνδρομο επαγγελματικής εξουθένωσης».

 

Στην πραγματικότητα το διδακτικό ωράριο των καθηγητών στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση αρχίζει από τις 21 ώρες την εβδομάδα και αποκλιμακώνεται ανάλογα με τα χρόνια υπηρεσίας σε 19, 18 και τελικά 16 μετά την εικοσαετία. Ταυτόχρονα, όμως, το ωράριο εργασίας φτάνει μέχρι τις 30 ώρες, τουλάχιστον, υποχρεωτικά, αλλά στην πράξη μπορεί να υπερβαίνει και τις 40 και περιλαμβάνει ένα πλήθος γραφειοκρατικών εργασιών και καθηκόντων, προκειμένου να λειτουργήσει το σχολείο!

 

Επαγγελματική εξουθένωση

 

Αν συνυπολογίσουμε και την εργασία στο σπίτι, που συνίσταται στην προετοιμασία της διδασκαλίας για την επόμενη μέρα και τη διόρθωση των συχνών γραπτών εργασιών των μαθητών, προκύπτει ένας αυξημένος όγκος ωρών που ξεπερνά, κατά πολύ, το ημερήσιο οκτάωρο!

 

Η επαγγελματική εξουθένωση είναι ένα σύνδρομο σωματικής και ψυχικής εξάντλησης στο πλαίσιο του οποίου ο εκπαιδευτικός κατακλύζεται από έλλειψη ενθουσιασμού και προσδοκιών, απογοήτευση, απάθεια, αδράνεια, χάνει το ενδιαφέρον του και τα όποια θετικά συναισθήματα έχει για τους μαθητές του, διαμορφώνει αρνητική εικόνα για τον εαυτό του και αδυνατεί να αντιμετωπίσει τα προβλήματα που ανακύπτουν κατά την εκπαιδευτική διαδικασία.

 

Στην Ελλάδα, η έρευνα συγκλίνει ότι ένα μεγάλο ποσοστό των εκπαιδευτικών βιώνει υψηλή ή μεσαία συναισθηματική εξάντληση, ενώ καταγράφεται επίσης ότι ένα ακόμη μεγαλύτερο τμήμα εκπαιδευτικών αισθάνεται πως δεν μπορεί να είναι αποτελεσματικό στη δουλειά του.

 

Σύμφωνα με έρευνα που πραγματοποιήσαμε την περίοδο Οκτώβριος 2012–Φεβρουάριος 2013 σε 645 εκπαιδευτικούς Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, φαίνεται καθαρά ότι ένα μεγάλο τμήμα εκπαιδευτικών βρίσκεται ή έχει ξεπεράσει τα όρια της επαγγελματικής εξουθένωσης και ως κυριότερες αιτίες εντοπίζει την επιδείνωση των εργασιακών σχέσεων, το μισθολογικό και την κατάσταση που επικρατεί μέσα στις σχολικές μονάδες (Βλ. ΠΙΝΑΚΑ 2).

Άρθρο του Χρήστου Κάτσικα στην Εφημερίδα των Συντακτών