Η Επιτροπή παρουσιάζει νέα στρατηγική για τον ανασχεδιασμό της εκπαίδευσης

Η Ευρώπη χρειάζεται ριζικό ανασχεδιασμό όσον αφορά τον τρόπο με τον οποίο τα συστήματα εκπαίδευσης και κατάρτισης μπορούν να προσφέρουν τις δεξιότητες που απαιτούνται στην αγορά εργασίας. Δεν θα μπορούσε να υπάρξει δυσκολότερη πρόκληση στη σημερινή συγκυρία των εκτεταμένων μέτρων λιτότητας και των περικοπών στους προϋπολογισμούς για την εκπαίδευση. Σήμερα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εγκαινιάζει μια νέα στρατηγική με τίτλο «Ανασχεδιασμός της εκπαίδευσης», στόχος της οποίας είναι να ενθαρρύνει τα κράτη μέλη να αναλάβουν άμεσα δράση ώστε να εξασφαλιστεί ότι οι νέοι αναπτύσσουν τις δεξιότητες και τις ικανότητες που απαιτούνται στην αγορά εργασίας και να επιτευχθούν οι στόχοι τους για την ανάπτυξη και την απασχόληση.

Η κ. Ανδρούλλα Βασιλείου, Επίτροπος αρμόδια για την εκπαίδευση, τον πολιτισμό, την πολυγλωσσία και τη νεολαία, δήλωσε:

«Ο ανασχεδιασμός της εκπαίδευσης δεν είναι απλώς θέμα οικονομικών πόρων: ενώ είναι αλήθεια ότι πρέπει να επενδύσουμε περισσότερο στην εκπαίδευση και την κατάρτιση, είναι σαφές ότι τα εκπαιδευτικά συστήματα πρέπει επίσης να εκσυγχρονιστούν και να είναι περισσότερο ευέλικτα όσον αφορά τον τρόπο με τον οποίο ανταποκρίνονται στις πραγματικές ανάγκες της σημερινής κοινωνίας.Η ανάκαμψη της βιώσιμης ανάπτυξης στην Ευρώπη θα επιτευχθεί μόνο με την εκπαίδευση ατόμων ώστε να αποκτήσουν υψηλή ειδίκευση και ικανότητα προσαρμογής και να μπορούν να συμβάλλουν στην καινοτομία και την επιχειρηματικότητα. Οι αποτελεσματικές και ορθά στοχοθετημένες επενδύσεις είναι θεμελιώδεις για τον σκοπό αυτό, αλλά οι στόχοι μας δεν θα επιτευχθούν με τη μείωση των προϋπολογισμών για την εκπαίδευση».

Ο ανασχεδιασμός της εκπαίδευσης επιβάλλει μια ουσιαστική αλλαγή στην εκπαίδευση, με μεγαλύτερη επικέντρωση στα «μαθησιακά αποτελέσματα» – τις γνώσεις, τις δεξιότητες και τις ικανότητες που αποκτούν οι σπουδαστές. Δεν αρκεί πλέον μόνο ένα διάστημα φοίτησης σε εκπαιδευτικό ίδρυμα. Επιπροσθέτως, οι βασικές γνώσεις ανάγνωσης, γραφής και αριθμητικής εξακολουθούν να χρειάζονται σημαντική βελτίωση, ενώ οι επιχειρηματικές δεξιότητες και η αίσθηση πρωτοβουλίας πρέπει να αναπτυχθούν ή να ενισχυθούν (βλέπε IP/12/1224 σχετικά με την ανάγκη μεγαλύτερης επικέντρωσης στις νέες δεξιότητες στα σχολεία).

Για να εξασφαλιστεί ότι η εκπαίδευση ανταποκρίνεται καλύτερα στις ανάγκες των σπουδαστών και της αγοράς εργασίας, οι μέθοδοι αξιολόγησης πρέπει να προσαρμοστούν και να εκσυγχρονιστούν. Η χρήση των ΤΠΕ και των ανοικτών εκπαιδευτικών πόρων (ΑΕΠ) πρέπει να αναβαθμιστεί σε όλα τα μαθησιακά πλαίσια. Οι εκπαιδευτικοί πρέπει να επικαιροποιήσουν τις δεξιότητές τους μέσω τακτικής επιμόρφωσης. Επίσης, η στρατηγική καλεί τα κράτη μέλη να ενισχύσουν τους δεσμούς μεταξύ της εκπαίδευσης και των εργοδοτών, να φέρουν τις επιχειρήσεις στην τάξη και να δώσουν στους νέους μία γεύση της απασχόλησης μέσω της αυξημένης μάθησης με βάση την εργασία. Οι υπουργοί Παιδείας της ΕΕ ενθαρρύνονται επίσης να εντείνουν τη συνεργασία τους στον τομέα της μάθησης με βάση την εργασία σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο.

Άλλα προτεινόμενα μέτρα περιλαμβάνουν ένα νέο κριτήριο αξιολόγησης για την εκμάθηση γλωσσών, κατευθυντήριες γραμμές για την αξιολόγηση και την ανάπτυξη της εκπαίδευσης στην επιχειρηματικότητα και ανάλυση των επιπτώσεων σε επίπεδο ΕΕ σχετικά με τη χρήση των ΤΠΕ και των ΑΕΠ στην εκπαίδευση, ώστε να ανοίξει ο δρόμος για μια νέα πρωτοβουλία το 2013 με τίτλο «Ανοικτή εκπαίδευση», με στόχο να μεγιστοποιηθεί η δυνατότητα χρήσης των ΤΠΕ για μαθησιακούς σκοπούς.

Ιστορικό

Οι δεξιότητες είναι καθοριστικές για την αύξηση της παραγωγικότητας και η Ευρώπη πρέπει να ανταποκριθεί στην παγκόσμια αύξηση της ποιότητας της εκπαίδευσης και της προσφοράς δεξιοτήτων. Οι προβλέψεις δείχνουν ότι πάνω από το ένα τρίτο των θέσεων εργασίας στην ΕΕ θα απαιτεί προσόντα τριτοβάθμιου επιπέδου το 2020, και ότι μόνο το 18% των θέσεων εργασίας αναμένεται να αφορούν άτομα με χαμηλή ειδίκευση.

Επί του παρόντος, 73 εκατομμύρια Ευρωπαίοι, περίπου το 25% των ενηλίκων, έχουν χαμηλό μορφωτικό επίπεδο. Σχεδόν το 20% των ατόμων ηλικίας 15 ετών δεν διαθέτουν επαρκείς δεξιότητες γραφής και ανάγνωσης, ενώ σε πέντε χώρες πάνω από το 25% των ατόμων έχουν χαμηλές επιδόσεις στην ικανότητα ανάγνωσης (Βουλγαρία 41%, Ρουμανία 40%, Μάλτα 36%, Αυστρία 27,5%, και Λουξεμβούργο 26%). Η πρόωρη εγκατάλειψη του σχολείου παραμένει σε απαράδεκτα υψηλά επίπεδα σε πολλά κράτη μέλη: στην Ισπανία το ποσοστό είναι 26,5% και στην Πορτογαλία 23,2% (στόχος της ΕΕ είναι ποσοστό κάτω του 10%). Λιγότερο από το 9% των ενηλίκων συμμετέχουν στη διά βίου μάθηση (στόχος της ΕΕ είναι το 15%).

Οι συστάσεις που διατυπώνονται στον «Ανασχεδιασμό της εκπαίδευσης» βασίζονται στα πορίσματα της έκθεσης παρακολούθησης της εκπαίδευσης και της κατάρτισης για το 2012, μιας νέας ετήσιας έρευνας της Επιτροπής που περιγράφει την προσφορά δεξιοτήτων στα κράτη μέλη.

Ο ανασχεδιασμός της εκπαίδευσης εν συντομία:

• Πρέπει να υπάρξει πολύ μεγαλύτερη εστίαση στην ανάπτυξη εγκάρσιων δεξιοτήτων και βασικών δεξιοτήτων σε όλα τα επίπεδα. Αυτό ισχύει ιδίως για τις επιχειρηματικές δεξιότητες και τις δεξιότητες στον τομέα των ΤΠ. 
• Ένα νέο κριτήριο αξιολόγησης για την εκμάθηση ξένων γλωσσών: μέχρι το 2020, τουλάχιστον το 50% των ατόμων ηλικίας 15 ετών πρέπει να γνωρίζουν μια πρώτη ξένη γλώσσα (από 42% σήμερα), ενώ τουλάχιστον το 75% θα πρέπει να διδάσκονται μια δεύτερη ξένη γλώσσα (από 61% σήμερα).
• Χρειάζονται επενδύσεις για τη δημιουργία συστημάτων επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης παγκόσμιου κύρους και να τη βελτίωση των επιπέδων της μάθησης με βάση την εργασία.
• Τα κράτη μέλη πρέπει να βελτιώσουν την αναγνώριση των επαγγελματικών προσόντων και των δεξιοτήτων, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που αποκτώνται έξω από το σύστημα της επίσημης εκπαίδευσης και κατάρτισης.
• Η τεχνολογία, ιδίως το διαδίκτυο, πρέπει να αξιοποιηθεί πλήρως. Τα σχολεία, τα πανεπιστήμια και τα ιδρύματα επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης πρέπει να αυξήσουν την πρόσβαση στην εκπαίδευση μέσω ανοικτών εκπαιδευτικών πόρων.
• Αυτές οι μεταρρυθμίσεις πρέπει να υποστηρίζονται από καλά καταρτισμένους, δραστήριους εκπαιδευτικούς με επιχειρηματικό πνεύμα.
• Η χρηματοδότηση πρέπει να έχει ως στόχο να μεγιστοποιήσει την απόδοση της επένδυσης. Χρειάζεται διάλογος, τόσο σε εθνικό επίπεδο όσο και σε επίπεδο ΕΕ, σχετικά με τη χρηματοδότηση για την εκπαίδευση - ιδίως στην επαγγελματική εκπαίδευση και στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. 
• Η προσέγγιση βάσει εταιρικής σχέσης έχει ζωτική σημασία. Χρειάζεται τόσο δημόσια, όσο και ιδιωτική χρηματοδότηση προκειμένου να ενισχυθεί η καινοτομία και να αυξηθεί η γόνιμη αλληλεπίδραση μεταξύ του ακαδημαϊκού κόσμου και των επιχειρήσεων.

Το Erasmus για όλους , το προτεινόμενο πρόγραμμα 19 δισεκατομμυρίων ευρώ της Επιτροπής για την εκπαίδευση, την κατάρτιση, τη νεολαία και τον αθλητισμό, αποσκοπεί στο διπλασιασμό του αριθμού των ατόμων που λαμβάνουν επιχορηγήσεις για να αναβαθμίσουν τις δεξιότητές τους μέσω σπουδών, κατάρτισης και εθελοντισμού στο εξωτερικό, ώστε ο αριθμός να φτάσει στα 5 εκατομμύρια άτομα κατά την περίοδο 2014-2020. Περισσότερα από τα δύο τρίτα του προϋπολογισμού του προγράμματος θα διατεθούν για την υποστήριξη της ατομικής μαθησιακής κινητικότητας αυτού του είδους, ενώ το υπόλοιπο ποσό θα χορηγηθεί σε σχέδια που εστιάζουν στη συνεργασία για την καινοτομία, την πολιτική μεταρρύθμιση και την ανταλλαγή ορθών πρακτικών.

Στις 5 Δεκεμβρίου η Επιτροπή αναμένεται να παρουσιάσει ανακοίνωση σχετικά με μια δέσμη μέτρων για την απασχόληση των νέων, στην οποία περιλαμβάνεται πρόταση σχετικά με μια εγγύηση για τους νέους. Σύμφωνα με την πρόταση αυτή, τα κράτη μέλη πρέπει να εξασφαλίζουν ότι κάθε νέος θα δέχεται μια ποιοτική προσφορά εργασίας ή κατάρτισης ή περαιτέρω εκπαίδευσης εντός τεσσάρων μηνών από την αποφοίτηση από το σχολείο ή από την έναρξη της ανεργίας. Η πρόταση θα προβλέπει την πλήρη αξιοποίηση της χρηματοδότησης από την ΕΕ και ιδίως από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο.