Τώρα αρχίζει το μεγάλο παιχνίδι

Τώρα αρχίζει το παιχνίδι της αποκάλυψης των λαθεμένων εκτιμήσεων, των αργοπορημένων αποφάσεων, των μίζερων διατυπώσεων, των ιδιοτελών κινήτρων, των μικρών πολιτικών, των λάθος δομών, των διαφορετικών στόχων. Το παιχνίδι του Κόστους. Και αυτό είναι ένα κακόκαι πολύπλοκο παιχνίδι για όλους τους παίκτες.

Ένα παιχνίδι πολύπλοκο γιατί κάθε παίκτης παίζει με τον δικό του κανόνα. Δεν έχει το παιχνίδι έναν κανόνα για όλους. Ο κάθε ένας καθορίζει τον δικό του. Και ο ισχυρότερος, πρώτος. Και είναι ακόμα πιο πολύπλοκο γιατί παίζεται από ανθρώπους.

Δεν παίζεται από Κράτη ή Οργανισμούς. Παίζεται από ανθρώπους που έχουν και νοητικά όρια και προσωπικούς στόχους να σκεφτούν και προσωπικές στρατηγικές να ικανοποιήσουν. Και είναι έτι πολυπλοκότερο γιατί οι ισχυρότεροι από αυτούς τους ανθρώπους έχουν ήδη μπει σε προεκλογικές διαδικασίες. Και εάν από πριν γίνονταν εύκολα λάθη από κάποιους και επαναλαμβάνονταν εύκολα, τώρα χρειάζεται προσοχή γιατί η αδράνεια σε λάθος οδηγεί πάλι σε λάθος.

Σχεδίασε η Κορυφή τον περασμένο Ιούλιο το πρώτο πρόγραμμα διάσωσης της Ευρώπης. Πως το έκανε; Σκέφτηκε ότι αν δώσει οριστική λύση στον “πρωτογενή ιό” Ελλάδα, τότε θα εξάλειφε το πρόβλημα μετάδοσης της κρίσης στην υπόλοιπη περιφέρεια και παραπέρα. Και τι αποφάσισε; Αποφάσισε ότι για την Ελλάδα  χρειάζονταν 170δις. Και ανακοίνωσε πως θα συμμετάσχουν οι παίκτες: 40δις “εθελοντικά” οι τράπεζες (το πρώτο PSI), 50δις η Ελλάδα από αποκρατικοποιήσεις, 50δις υπόλοιπο από το πρώτο μνημόνιο των 110δις που δεν είχαν εκταμιευθεί ακόμα αλλά είχαν “χωνευτεί” πολιτικά και 30δις που “εκτίμησαν” ότι άντεχαν να πουλήσουν στα κοινοβούλια τους, στα κόμματα των συνασπισμών τους, στα μέσα τους, στην κοινή τους γνώμη. Και ανακοίνωσαν στον κόσμο ότι έσωσαν την Ελλάδα, την Ευρώπη και την παγκόσμια οικονομία από ένα πυρηνικό όλεθρο. Αυτά αποφάσισαν και είπαν τότε.

Το ίδιο βράδυ / άλλο πρωί έγιναν διάφορα πράγματα… Τα ιταλικά επιτόκια έφυγαν για το φεγγάρι, ακολούθησαν τα ισπανικά και άρχισαν να σκαρφαλώνουν τα γαλλικά CDS, έως το σημείο να διαπραγματεύεται η Γαλλία (παραμονές εκλογών) ως junk κάτω από τις Φιλιππίνες. Κάποια στιγμή δυσκόλεψαν και οι πωλήσεις γερμανικών χαρτιών. Ουπς! πως έγινε αυτό άραγε….; Εγινε γιατί στις αγορές όλοι έχουν μοντέλα και κανείς δεν ήταν ούτε αφελής ούτε ινδιάνος που χάνει στην τηλεόραση από τον καουμπόη. Ετρεξαν τα νούμερα και είδαν ότι η Ελλάδα με τη συγκεκριμένη απόφαση δεν έλυνε το πρόβλημα της χρηματοδοτικής της επάρκειας, άρα της βιωσιμότητας του χρέους της. Αποτέλεσμα, ο κίνδυνος μετάδοσης παρέμενε ολοζώντανος. Γιατί ο λογαριασμός ξεκίνησε με τρύπα και η απόφαση με λάθος δομή.

Αποφάσισαν ότι η Ελλάδα μπορούσε να συνεισφέρει 50δις από αποκρατικοποιήσεις σε τόσο μικρό διάστημα. Πρώτο λάθος. Η Ελλάδα έχει περιουσία μεγαλύτερης αξίας αλλά για να αναδειχθεί χρειαζόταν σχέδιο και ικανότητα αξιοποίησης που δεν συναρτάται με τσάτρα-πάτρα ξεπούλημα, ούτε με εξυπηρέτηση χρέους “χθες”. Χρειαζόταν – και χρειάζεται –  στόχευση, στρατηγική, ηρεμία υλοποίησης, προσεκτικό σχεδιασμό, δυνατότητα εκμετάλλευσης των δυνατοτήτων της αγοράς, κατάλληλη οργάνωση και επιμονή. Το ότι είπαν στην Ελλάδα να στήσει το Ταμείο Αποκρατικοποιήσεων στο οποίο να σπρώχνει περιουσιακά στοιχεία,  ή το ότι προσέλαβε η Ελλάδα δύο στρατούς συμβούλων για κάθε έργο χωρίς συντονισμό, χωρίς κατεύθυνση, χωρίς ενιαία γραμμή παραγωγής αξιών δεν σήμαινε ότι θα επιτευχθούν οι στόχοι που είχαν τεθεί. Όχι οι στρατηγικοί, που αφορούν την ανάπτυξη, το νέο οικονομικό μοντέλο, τα φρέσκα επενδυτικά κεφάλαια, τους νέους παίκτες, τη ρευστότητα στην αγορά και κυρίως την απασχόληση. Ούτε καν οι εισπρακτικοί στόχοι δεν μπορούσαν να επιτευχθούν. Όχι 50δις (ή προσφάτως 19δις) σε πέντε χρόνια, ούτε 5δις σε 50 χρόνια δεν γίνεται να συγκεντρωθούν έτσι. Και έτσι η Ελλάδα έχανε – σε κάθε επιθεώρηση της τρόικας – το στόχο αυτό. Και την πλήρωναν οι μισθωτοί και ο συνταξιούχοι. Και την πληρώνουν.

Αποφάσισαν ότι οι ιδιώτες θα έβαζαν 40δις μετέχοντας με 21% στο τότε PSI. Δεύτερο λάθος, γιατί οι τράπεζες γνώριζαν – το ίδιο βράδυ – ότι το συνολικό πακέτο δεν έλυνε το πρόβλημα, δεν από-κινδυνοποιούσε την ελληνική οικονομία, άρα δεν μετείχαν εθελοντικά σε πλήρη απώλεια.

Και δεν προχώρησε το σχέδιο Ιουλίου και φθάσαμε στον Οκτώβριο. Και η  κα. Μέρκελ είπε “το πρόγραμμα του Ιουλίου δεν μπορούσε να υλοποιηθεί γιατί άλλαξαν οι παραδοχές…” Τρίτο λάθος. Δεν είχαν αλλάξει οι παραδοχές. Η δομή της απόφασης του Ιουλίου είχε προκαλέσει αλλαγή συνθηκών. Προς το χειρότερο, με αποτέλεσμα τον Οκτώβριο να χρειάζονταν περισσότερα κεφάλαια.

Και ξανασχεδίασε η Κορυφή τον περασμένο Οκτώβριο το δεύτερο πρόγραμμα διάσωσης της Ευρώπης. Και ξανασκέφτηκε ότι αν δώσει οριστική λύση στον “πρωτογενή ιό” Ελλάδα, τότε θα εξάλειφε το πρόβλημα μετάδοσης της κρίσης που δεν είχε καταφέρει λίγους μήνες πριν. Και “αποφάσισε” να μην δώσει οριστική λύση. Όμως ονομάτισε ως “οριστική λύση” το να πιάσει η Ελλάδα το στόχο του 120% χρέους/αεπ το 2020. Αυτό θα “σημαίνει” βιωσιμότητα του Ελληνικού χρέους. Και σχεδίασε τη γνωστή δομή: 100δις “εθελοντικά” οι τράπεζες (το δεύτερο PSI), για τα οποία όμως χρειάζονταν 30δις “κίνητρο” (τόσα περίπου ήταν τα “πολιτικά χωνεμένα” διαθέσιμα από το πρώτο πακέτο που δεν είχαν εκταμιευθεί) και αρκετό σφυροκόπημα των ιδιωτών να δεχθούν όσο το δυνατόν μεγαλύτερο κόστος σε αντάλλαγμα ενισχυμένων εγγυήσεων και ρητρών στα νέα ομόλογα αξίας περίπου 70δις που θα εκδώσει η Ελλάδα, 30-40δις για την ανακεφαλαιοποίηση του ελληνικού συστήματος από το PSI και τα υπόλοιπα για την κάλυψη των χρηματοδοτικών αναγκών της Ελλάδας, με την Ελλάδα να εισφέρει 19δις  από αποκρατικοποιήσεις έως το 2015 και το σύνολο μετά. Και ξαναανακοίνωσαν ότι έσωσαν την Ελλάδα, την Ευρώπη και την παγκόσμια οικονομία από τον όλεθρο. Αυτά αποφάσισαν και είπαν τότε.

Και από τότε άρχισε το παιχνίδι του Κόστους. Γιατί οι παίκτες διάβασαν την απόφαση, έτρεξαν τα νούμερα και κατάλαβαν ότι λείπουν χρήματα. Υπάρχει χρηματοδοτικό κενό ακόμα και εάν η Ελλάδα – τα επόμενα χρόνια – αποκτούσε κινέζικους ρυθμούς ανάπτυξης, σκανδιναβικούς δημοσιονομικούς  τρόπους  και επιτύγχανε και το 100% των στόχων από αποκρατικοποιήσεις. Με τέτοια απόδοση και τα υφιστάμενα διαθέσιμα κεφάλαια, ορθά ο Σόιμπλε διαρρέει ότι το 2020 το χρέος/αεπ θα κυμαίνεται στο 136-137%.  Και αποκρύπτει ότι το 120% θα επιτυγχάνετo – θεωρητικά – κάπου μεταξύ 2023-2025, γεγονός που εύκολα δημιουργεί μία πρόσθετη ανάγκη περίπου 20-30 “άτοκων” δις την επόμενη δεκαετία, αναλόγως της ύφεσης.

Και ο κάθε παίκτης άρχισε το παιχνίδι με τον δικό του κανόνα και στόχο:

Οι ευρωπαίοι δεν θέλουν  - τώρα – να βάλουν άλλα λεφτά, ακόμα και αν συνειδητοποιούν ότι το πακέτο δεν αρκεί. Αφού πρώτα εξάντλησαν την Ελλάδα που είναι η μόνη που εισφέρει “δωρεάν” για αυτούς χρήματα από περικοπές, “χτύπησαν” τους ιδιώτες, μετά έκλεισαν το μάτι στην ΕΚΤ που άνοιξε τις κάνουλες και τώρα ξαναχτυπούν την Ελλάδα. Γιατί κάθε ευρώ που δίνει η Ελλάδα για αυτούς είναι ένα ευρώ που δεν δανείζουν, άρα “καλοδεχούμενο”. Το γεγονός ότι κάθε τέτοιο ευρώ προκαλεί περαιτέρω ύφεση, άρα απώλεια αρκετών άλλων  στην παρούσα φάση, δεν το ακούν. Το γεγονός ότι αυτή η πολιτική προκαλεί πολιτική αποσταθεροποίηση άρα συναλλακτική αστάθεια για αυτούς τους ίδιους δεν το καταλαβαίνουν. Όταν αυτή η απώλεια ταρακουνήσει συθέμελα  το μοντέλο και τα νούμερα, τότε θα κάνουν πως δεν το ακούν. Και αυτό θα συνεχιστεί μέχρι τη λήξη του παιγνίου ή μέχρι το σημείο που θα πρέπει να δεχτούν μικρότερο win για αποφυγή μεγάλου κόστους. Και μπαίνουν – ήδη – σε προεκλογική περίοδο, με έναν Γάλλο που επίσημα δεν αναγνωρίζει την έως σήμερα γραμμή πλεύσης, με μία καγκελάριο να χτυπάει υψηλά νούμερα στις δημοσκοπήσεις και να απεύχεται ελληνική χρεωκοπία που θα της διαλύσει την εικόνα και τον “βενιζέλο” της που βλέπει το “όνειρο” της καγκελαρίας να απομακρύνεται. Οι  κοινοτικοί είναι κομπάρσοι. Όμως δεν αντέχουν ελληνική χρεωκοπία γιατί το κόστος της μόλυνσης  της Ευρώπης από ελληνική χρεωκοπία ακόμα και εντός ευρώ παραμένει δυνητικά γιγάντιο. Ακόμα και ο Σόιμπλε είπε: “είμαστε καλύτερα προετοιμασμένοι”. Πόσο καλύτερα; Τόσο όσο να γίνει καγκελάριος ή τόσο όσο που να μπορούν να δεχτούν οι γερμανοί φορολογούμενοι, χωρίς να ξεκινήσουν πρώτοι την επανάσταση; Γιατί, ή είσαι έτοιμος να πληρώσεις δεύτερο πακέτο / χρεωκοπία Πορτογαλίας, ενδεχόμενο Ιρλανδίας, δανεισμό Ιταλίας / Ισπανίας, απώλειες ΕΚΤ, ανακεφαλαιοποιήσεις τραπεζών σου, ή δεν είσαι. Υπάρχει και άλλη εξήγηση: μπορεί να θεωρείς ότι η αντίπαλός σου για τη καγκελαρία είναι.

Οι νότιο – ευρωπαίοι μάλλον παρακολουθούν με κομμένη την ανάσα. Θέλουν γρήγορη λύση γιατί κάθε αβεβαιότητα τους κοιτάει στα μάτια, με μόνη άμυνα τη δήλωση των βορείων “η Ελλάδα είναι εξαιρετική και μοναδική περίπτωση!”. Και οι αγορές αξιολογούν το πώς παίζεται το παιχνίδι και πιστεύουν ή δεν πιστεύουν τέτοιου είδους δηλώσεις. Και αυτό το ξέρουν και οι ιταλοί και οι ισπανοί και οι πορτογάλοι. Ίσως και οι γάλλοι.

Η ΕΚΤ προσπαθεί να δώσει μεγαλύτερη ηρεμία στο σύστημα. Και πριν το έκανε, δειλά και σιωπηρά. Τώρα το κάνει δημόσια και γενναιόδωρα. Εκτιμάται ότι με τη δημοπρασία του Φεβρουαρίου θα ξεπεράσει την FED σε παροχή ρευστότητας στο τραπεζικό σύστημα. Το ερώτημα είναι πως θα χειριστεί το ελληνικό ζήτημα. Θα εγκαινιάσει το OSI; Θα βάλει στο οικονομικό λεξιλόγιο την Official Sector Involvement; Η εκτίμηση είναι ότι ναι. Η ΕΚΤ θα αφεθεί / πεισθεί να βρει ένα τρόπο ώστε να συμβάλει στην απομείωση του ελληνικού χρέους. Εκτιμάται ότι μετά και την ΕΚΤ θα παραμείνει ένα σημαντικό χρηματοδοτικό κενό που θα πρέπει να καλυφθεί. Το πόσο θα μπορεί να εκτιμηθεί όταν ανακοινωθούν οι όροι της συμμετοχής της Τράπεζας.

Ο πιο ενδιαφέρον παίκτης ίσως – σήμερα – να είναι το ΔΝΤ. Για δύο λόγους: πρώτον γιατί έχει μία διοικητική προϋπόθεση που αποτελεί ταυτόχρονα και όπλο στη φαρέτρα του (και με κατάλληλους χειρισμούς ίσως και στη φαρέτρα της Ελλάδας). Την ανάγκη να υπάρχει ένα ολοκληρωμένο σχέδιο βιωσιμότητας της χώρας που καλείται να δανείσει. Και το ΔΝΤ εδρεύει στην Washington και δεν έχει εκλογές. Δεύτερον, γιατί το ΔΝΤ, ως οργανισμός, διατρέχει τον κίνδυνο της “ελληνικής αποτυχίας” περισσότερο από κάθε άλλο παίκτη, εκτός Ελλάδας. Οποιαδήποτε αποτυχία στο εγχείρημα της Ελλάδας θα απονομιμοποιούσε το Ταμείο ως “παγκόσμιο εργαλείο”. Και αυτός ο κίνδυνος αποτελεί δυνητικά όπλο στην φαρέτρα της Ελλάδας (αρκεί να το αντιληφθεί). Το ΔΝΤ χρειάζεται τελική λύση για την Ελλάδα και γνωρίζει ότι αυτή δεν υπάρχει σήμερα και δεν θα υπάρξει ούτε αύριο όσο η διαδρομή παραμένει στον εφιάλτη της ύφεσης.

Το ίδιο και η Ελλάδα, ο – φαινομενικά – πιο “αδύναμος” παίκτης. Το τελευταίο διάστημα, η χώρα, δηλαδή ο Αντώνης Σαμαράς έπαιξε σωστά τα χαρτιά του. Αγόρασε χρόνο. Έστω και πανάκριβα. Η Ελλάδα μένει στο τραπέζι και αναμένει την κατάλληλη στιγμή να βάλει τον δικό της κανόνα. Τον οποίο έχει εγκαίρως οριοθετήσει στους άξονες της κοινωνικής συνοχής και της ανάπτυξης. Η στιγμή θα έρθει – ίσως και συντομότερα από τις εκτιμήσεις των αναλυτών. Γιατί κάθε ημέρα που περνάει, η αποτελεσματικότητα του  γερμανικού σχεδίου εκτίθεται, απονομιμοποιείται. Και ακολουθούν οι εμπνευστές του. Ο χρόνος πέρασε και για αυτούς, χωρίς λύση.

However