 |
| Photo: marco antonio torres/Flickr |
Στη βορειοδυτική άκρη της Ευρώπης στέκει ίσως η πιο επίπεδη γεωμορφολογικά χώρα της ηπείρου. Με το ¼ των εδαφών κάτω από τη στάθμη της θάλασσας και τα 322 μέτρα ως υψηλότερη κορυφή, στην Ολλανδία δεν μπορείς να πάρεις τα βουνά και να το ήθελες ακόμα. Στη χώρα με τους πλουσιότερους φτωχούς και τους φτωχότερους πλουσίους, γρήγορα διαπιστώνει κανείς πως εκτός από τη γεωγραφία, η επικρατούσα κοινωνική ιεραρχία είναι επίσης σχετικά επίπεδη. Με μεγάλη παράδοση στις συλλογικές δράσεις, τον εθελοντισμό, τις κυβερνήσεις συνεργασίας, και την κοινωνική αλληλεγγύη, οι Ολλανδοί πολίτες έχουν καταφέρει όχι απλά να συμβιώνουν, άλλα και να συνεννοούνται σε κρίσιμα και μη ζητήματα του καθημερινού τους βίου. Η πηγή αυτής της συλλογικότητας βρίσκεται μάλιστα στη σχολική αίθουσα.
Ο πυρήνας της εκπαιδευτικής δραστηριότητας στην Ολλανδία είναι η ομαδική εργασία (project). Ήδη από τα πρώτα σχολικά χρόνια, οι μαθητές διδάσκονται να οργανώνονται σε ομάδες τριών έως τεσσάρων ατόμων για τακτικές εργασίες από τον Αθλητισμό και τα Καλλιτεχνικά έως τη Γλώσσα και τα Μαθηματικά. Οι ομαδικές εργασίες αξιολογούνται βαρύτερα από τις ατομικές, κάνοντας έτσι έμπρακτη συνείδηση πως η επιτυχία προέρχεται από τη συνεργασία, τον διάλογο και την άμιλλα παρά από τον εγωκεντρισμό και τη βαθμοθηρία. Οι μαθητές καλούνται να επιλέξουν από μόνοι τους τον συντονιστή της ομάδας (coordinator) – προσοχή, όχι αρχηγό! – στην πλέον υπεύθυνη θέση να κατευθύνει, να ενθαρρύνει, να επιβραβεύσει, να επιλύσει διαμάχες μεταξύ των μελών, και να οργανώσει την ομάδα στη βάση διαλόγου, παρά διαταγών. Η ομάδα οργανώνει τακτικές συναντήσεις (meetings) διάρκειας μίας ώρας το πολύ, όπου και συζητείται η ημερήσια διάταξη (agenda), οργανώνονται οι αρμοδιότητες του κάθε μέλους, και καλούνται όλοι μαζί να καθορίσουν τους στόχους και το χρονοδιάγραμμα. Στη λήξη κάθε εργασίας, η ομάδα την παραδίδει στον δάσκαλο προς εξέταση και παρουσιάζει το έργο της στην αίθουσα, ενώ αξιολογεί την κάθε προσπάθεια με ορισμένα κριτήρια (αρτιότητα, παρουσίαση, λογική συνέχεια κτλ). Αξίζει να σημειωθεί πως τα ίδια τα μέλη της ομάδας εκφράζουν ανοικτά και κατά πρόσωπον τις απόψεις τους για την πορεία της εργασίας (feedback), χαρακτηριστικό της ευθύτητας (straightforwardness) που διακρίνει τους κατοίκους αυτής της χώρας.
Όταν τα θεμέλια της διαλεκτικής μπαίνουν από μικρή ηλικία, η συνεννόηση καθίσταται μάθημα ζωής. Μαθαίνεις να αφήνεις στην άκρη τους εγωισμούς για το καλό της ομάδας. Μαθαίνεις πως η επίδοση περνάει μέσα από τη δυνατότητά σου να μοιράζεσαι τις γνώσεις σου και να ανταλλάσσεις ιδέες και λογικά επιχειρήματα. Διδάσκεσαι να σέβεσαι τη γνώμη του άλλου πέρα από συναισθηματισμούς και αντιπάθειες, να δουλεύεις και να προοδεύεις όχι μόνο μέσα από την παρέα σου, άλλα και μέσα από τη συνέργια με δύσκολους ανθρώπους. Καθόσον τα μέλη των ομάδων εναλλάσσονται κάθε φορά, οι ομαδικές εργασίες περιορίζουν τη δημιουργία κλίκας και γκέτο στα σχολεία, βοηθούν τους νέους να σεβαστούν τη διαφορετικότητα, να γνωρίσουν καλύτερα την κουλτούρα των συμμαθητών τους, και να καταπολεμήσουν το bullying και μακροπρόθεσμα τον ρατσισμό και τη μισαλλοδοξία. Οι σημερινοί συντονιστές, ως εν δυνάμει αυριανοί managers, αποκτούν από μικροί εμπειρία στον διάλογο, στο κίνητρο, και στην οργάνωση και όχι στο «αποφασίζομεν και διατάσσομεν». Σε τελική ανάλυση, η ομαδική εργασία καλλιεργεί την υπευθυνότητα, την αξία της οργάνωσης και του σχεδιασμού και αποθαρρύνει την ανάπτυξη του ωχαδερφισμού και του «ξέρεις ποιος είμαι εγώ, ρε;».
Στη χώρα μας, πιστεύω πως έχουμε πολλά να διδαχθούμε από το ολλανδικό σύστημα εκπαίδευσης. Η τελευταίες προσπάθειες εισαγωγής του πρότζεκτ στα σχολεία είναι αρκετά αποσπασματικές και δεν προάγουν απαραίτητα το αίσθημα της συλλογικής προσπάθειας. Ο δημόσιος διάλογος είναι πρακτικά αδύνατος, χωρίς λογικά επιχειρήματα, πλούσιος σε συναισθηματισμούς και αντεγκλήσεις, η δε τακτική των μερών αποσκοπεί στην ολοκληρωτική ταπείνωση του αντιπάλου, παρά στην εύρεση κοινών τόπων. Ο Διονύσης Σαββόπουλος μελοποίησε τη σκέψη πως την ιστορία τη γράφουν οι παρέες. Προσωπικά, πιστεύω πως την εξέλιξη τη γράφουν οι συνεργάτες.
*Ο Χαράλαμπος Ξανθοπουλάκης PDEng είναι Αρχιτέκτων Λογισμικού στις Κάτω Χώρες και πρώην στέλεχος στη Δ/νση Πληροφορικής της Marfin Egnatia Bank.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου